نشریه اکونومیست در گزارشی تحلیلی به کارایی صنعت بلاکچین و به طور مشخص، رمرزارزها برای دور زدن تحریم‌های اخیر غرب علیه روسیه، پرداخته است. به باور تحلیل‌گر اوکونومیست، سخت‌گیری‌های اعمال شده روی صنعت کریپتو و اجبار دولت‌ها به شفاف‌سازی در این وادی، تحریم‌شدگان روس را با شک و تردید در استفاده از این ابزار برای گریز از تحریم مواجه کرده‌است. با این حال، ممکن است پول دیجیتال بیشتر به عنوان ابزاری برای کمک به تلاش‌های اوکراین برای جمع‌آوری کمک‌های مالی در راستای مقابله با روسیه، استفاده شود.

به گزارش اقتصادطلایی به نقل از روابط عمومی ، برای قهرمانان کریپتو، ارزهای رمزنگاری شده قرار است یک مدینه فاضله آزادیخواهانه باشد. توکن‌ها توسط شبکه‌های غیرمتمرکز رایانه‌های شخصی مستقر در ده‌ها کشور ایجاد و جابه‌جا می‌شود، بنابراین روی کاغذ، از کنترل و نظارت دولت‌ها و بانک‌ها آزاد هستند. منتقدان تامین مالی رمزنگاری، مدت‌هاست که این نگرانی را پررنگ و مخاطره‌آمیز جلوه داده‌اند.

با این حال، جنگ روسیه و اوکراین و تحریم‌های پس از آن که غرب علیه بانک‌ها، شرکت‌ها و شخصیت‌های روسی اعمال کرد، مساله استفاده از رمزارزها را جدی‌تر از گذشته کرده‌است. هشدارهای سیاستمداران و رگولاتورها در آمریکا و اروپا نشان می‌دهد که آنها نسبت به استفاده افراد و نهادهای تحریم‌شده و کسانی که می‌خواهند به تجارت با آنها ادامه دهند، از ارزهای دیجیتال و صرافی‌های کریپتو، نگران هستند. اگر تحریم‌شدگان روس قادر به جابه‌جایی پول بدون رصد از سوی دولت‌ها باشند، تا حد زیادی سلاح اصلی غرب علیه روسیه را از کار خواهند انداخت.

یکی از جذابیت‌های شبکه غیرمتمرکز رمزارزها، این است که دست‌کم در تئوری، بر مبنای فراملی عمل می‌کند. مورد دیگر این است که به عقیده بسیاری، در دنیای رمزارزها، حفاظت از حریم خصوصی افراد، نسبت به سیستم مالی سنتی قوی‌تر عمل می‌شود. بلاکچین‌های عمومی، مانند بیت‌کوین و اتریوم، اطلاعات تراکنش‌های خود را به طور علنی در همه دنیا اعلام می‌کنند، اما دارندگان آن را ناشناس نگه می‌دارند. در نظام بانکی، حریم خصوصی افراد و صاحبان پول، با محرمانه نگه‌داشتن اطلاعات تراکنش‌ها تضمین می‌شود اما افراد طرف معاملات، قابل شناسایی هستند. در واقع، خطوط بین این دو رویکرد، مبهم‌تر از آن است که تحریم‌کنندگان ممکن است انتظار داشته باشند.

شواهد بسیاری وجود دارد که نشان می‌دهد مردم روسیه طی هفته‌های اخیر برای به خرید رمزارزها تمایل پیدا کرده‌اند. حجم مبادلات جفت ارز روبل-بیت‌کوین در بایننس، بزرگترین صرافی ارز دیجیتال از نظر حجم، به حدود 10 برابر سطح عادی خود، از حدود 50 بیت‌کوین به ارزش 20 میلیون دلار در روز به 500 بیت‌کوین رسیده‌است. اما این اتفاق ممکن است در درجه اول از تمایل روس‌ها به نگهداری دارایی که ارزش آن کاهش نمی‌یابد، ناشی شود. از روز 24 فوریه و با آغاز تقابل نظامی روسیه و اوکراین، ارزش روبل در برابر دلار آمریکا حدود 40 درصد کاهش یافته است.

برای یک الیگارشی که به دنبال گریز از تحریم‌های آمریکاست، تبدیل ثروت به ارز دیجیتال در حالت ایده‌آل یک ابزار و وسیله است، نه یک هدف. در حال حاضر، خرید بیشتر اقلام روزمره یا دارایی‌های مالی به طور مستقیم با ارزهای دیجیتال امکان‌پذیر نیست. کریستوفر رای، مدیر اف‌بی‌آی، روز 10 مارس، در جلسه استماع سنای ایالات متحده درباره جنگ روسیه و اوکراین گفت: «در نهایت چیزی که آنها واقعاً باید انجام دهند این است که به نوعی از ارزهای فیات دسترسی پیدا کنند، که برای روس‌ها چالش‌برانگیز شده‌است».

واقعیت این است که برای تبدیل مجدد ارز دیجیتال به ارز فیات نیاز به همکاری با یک صرافی اجتناب‌ناپذیر است. اما صرافی‌های رمزنگاری به همان اندازه که بزرگ‌تر و مهم‌تر شده‌اند، بسیاری از آنها نیز زیر چتر نظارت دولت‌ها قرار گرفته‌اند. برخی از بزرگترین‌ صرافی‌های کریپتو، در حال حاضر به صورت عمومی اطلاع‌رسانی شده‌اند و نامشان برای استفاده کاربران فهرست شده است. اکثر آنها در آمریکا و اروپا حضور دارند.

این موضوع، دو مشکل جدی را برای دورزنندگان تحریم ایجاد می‌کند؛ اول، صرافی‌های رمزارز هویت مشتریان خود را می‌شناسند. در شروع به کار این صرافی‌های نوپا، آنها در برابر اجبار به اجرای اقدامات ضدپولشویی «مشتری خود را بشناسید» مقاومت می‌کردند اما از هنگامی که دولت‌ها رمزارزها را جدی‌تر گرفتند، صنعت کریپتو را برای تشدید رویه‌های نظام‌مند خود تحت فشار قرار دادند. صرافی بایننس در سال 2021 خط‌مشی «مشتری خود را بشناسید» (KYC) را اجرا کرد و از کسانی که از رمزارزها استفاده می‌کنند خواسته‌است تا خود را به این شرکت معرفی کنند. بایننس اعلام کرده‌است که 3 درصد از مشتریانش را در نتیجه این اجبار از دست داده است.

مشکل دوم این است که، دولت‌ها برای اجرای دستورالعمل‌های ضد پولشویی موجود، فراتر از مبادلات پیش رفته‌اند و حال تنش نظامی میان روسیه و اوکراین، این رویه را تسریع کرده‌است.

صنعت رمزارزها مدت‌هاست که منتظر دستور اجرایی رئیس‌جمهور آمریکا بود که برخی از اصول نظارتی برای این صنعت را تعیین می‌کند. این اتفاق، به طور غیرمنتظره در روز 9 مارس از راه رسید. این قانون به تنظیم‌گران و قانون‌نویسان این قدرت را می‌دهد تا استفاده غیرقانونی از رمزارز را به حداقل برسانند. تنها دو روز بعد، کاخ سفید بیانیه مشترکی را با رهبران سایر کشورهای گروه هفت و اتحادیه اروپا صادر کرد که در آن متعهد به اتخاذ تدابیری برای شناسایی بهتر و جلوگیری از هرگونه فعالیت غیرقانونی با استفاده از دارایی‌های رمزنگاری شدند و قانون‌گریزان را مجبور به «تحمل هزینه‌» کردند. به نظر می‌رسد این بیانیه، بیش از همه، شخصیت‌ها و افراد از روسیه که می‌خواهند از دارایی‌های دیجیتال برای افزایش و انتقال ثروت خود، استفاده کنند، مورد هدف قرار داده‌است. هر دو صرافی‌های بزرگ رمزارز، بایننس و کوین‌بیس، اعلام‌کرده‌اند که دارایی‌های افرادی را که هدف تحریم‌ها قرار گرفته‌اند مسدود می‌کنند. اگرچه هر دو تاکنون در برابر خروج کامل از روسیه مقاومت کرده‌اند.

برای چنین افرادی، تبدیل ثروت و دارایی مالی به رمزارز، نقطه ضعف جدی دیگر نیز به‌همراه دارد. اگرچه بلاکچین‌های عمومی هنوز به طور گسترده در برابر چشمان کنجکاو، غیرقابل نفوذ به نظر می‌رسند، اما همچنان با این ویژگی خاص، فاصله دارند. شفافیت داده‌های دفترکل تراکنش‌ها، سرنخ‌های زیادی را ارائه می‌دهد که می‌تواند به یک بازپرس مصمم که امیدوار است افراد فراری از تحریم را بشناسد، کمک کند. متخصصان دولتی، زمان و انرژی قابل توجهی را برای پیوند دادن کیف پول‌های ظاهرا ناشناس با افراد و صاحبان واقعی آن، صرف کرده‌اند که البته تا حدودی نیز کار آنها موفقیت‌آمیز بوده است. در ماه دسامبر گذشته، FBI موفق شد 3.6 میلیارد دلار از دارایی‌های رمزنگاری‌شده مربوط به سرقت از یک صرافی در سال 2016 را توقیف کند.

کریستوفر رای، مدیر اف‌بی‌آی، می‌گوید: «تلاش‌های مهمی صورت گرفته است که فکر می‌کنم آسیب‌پذیری ارزهای دیجیتال را به‌عنوان راهی برای دور زدن تحریم‌ها آشکار کرده است. توانایی روس‌ها برای دور زدن تحریم‌ها با استفاده از ارزهای دیجیتال احتمالا بسیار بیش از حد واقعی برآورد شده است.»

با این حال، ممکن است رمزارز برای کسانی که به دنبال فعالیت در فضای آزاد و شفاف هستند مفیدتر باشد تا در سایه. در 26 فوریه، حساب رسمی توییتر اوکراین، آدرس‌های کیف پول دیجیتالی را منتشر کرد که از طریق آن بیت‌کوین، اتریوم و سایر توکن‌ها را می‌پذیرد. تاکنون از این طریق تقریبا 100 میلیون دلار توکن از سراسر جهان به این کیف پول دیجیتال اهدا شده‌است. به گفته الکس بورنیاکوف، معاون وزیر تحول دیجیتال اوکراین، عمده مصرف توکن‌های اهدایی، صرف تامین برخی ادوات از جمله جلیقه‌های ضد گلوله و عینک‌های دید در شب می‌شود.

رمزارز، یک مزیت آشکار برای اهدای کمک‌های مالی و صرف پول برای برخی اقدامات از این دست، محسوب می‌شود. توکن‌ها را می‌توان در چند ثانیه به کیف پول دیگری فرستاد، در حالی که نقل‌و‌انتقال بانکی بین‌المللی ممکن است چند روز طول بکشد.

همه اینها صنعت کریپتو را بار دیگر در کانون توجهات قرار داده‌است. اگرچه تحولات رخ داده در اوکراین، خطرات جنایات مالی را نیز جدی‌تر کرده‌است، اما همچنین مزایای سرعت و سهولت انتقال این نوع از پول جدید را نسبت به ارز فیات برای همگان به اثبات رسانده است. این جنگ نشان داد که استفاده‌های جدی از رمزارز وجود دارد، اما شاید باید انتظار داشت که با جدیت بیشتری از آن محافظت شود.

منبع: اکونومیست

ترجمه و تنظیم: فرشید خاموشی