محمد بارکیندو، دبیرکل سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک)، هفته گذشته در هیوستون آمریکا، جایی که کنفرانس سالانه انرژی توسط S&P Global برگزار شد و هزاران نفر از مدیران نفتی جهان را گردهم آورده بود، به ایراد سخنرانی پیرامون تحولات ژئوپلیتیک چند هفته گذشته پرداخت.

به گزارش اقتصادطلایی به نقل از روابط عمومی ، بارکیندو، در حالی به نمایندگی از اوپک تلاش کرد تا چشم‌اندازی واقعی از آینده بازار نفت پس از تنش‌های اخیر در جوار دریای سیاه را ارائه دهد که این کارتل بزرگ نفتی، از زمان تاسیس در سال 1960 تاکنون هفت دوره رونق و رکود دردناک نفت را تجربه کرده است و حال او و دیگر مدیران نفتی نگران هستند که بحران میان روسیه و اوکراین ممکن است به فاجعه دیگری منجر شود.

در پی تقابل نظامی روسیه و اوکراین که از روز 24 فوریه ( 5 اسفند) آغاز شد و تاکنون ادامه دارد، آمریکا در واکنش به این اتفاق، شریان اصلی اقتصاد روسیه را هدف قرار داد و جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا روز 8 مارس ممنوعیت کامل واردات نفت از روسیه را وضع کرد و بریتانیا نیز اعلام کرد که طی چند ماه دیگر مرحله اول ممنوعیت واردات نفت از روسیه به اجرا می‌گذارد. هیچ‌یک از کشورهای اتحادیه اروپا هنوز به تحریم نفتی روسیه نپیوسته‌است، اما در همان روز کمیسیون اروپا از استراتژی انرژی جدید خود رونمایی کرد که طوری طراحی شده‌ تا اتکای اتحادیه اروپا به گاز روسیه را که حدود 40 درصد از کل مصرف سوخت فسیلی این منطقه را تشکیل می‌دهد، طی امسال و به طور کامل تا قبل از سال 2030، به میزان دو سوم کاهش دهد.

از آن سو، ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه در روز 8 مارس با صدور فرمانی، اعمال تحریم و محدودیت بر واردات نفت و انرژی این کشور از سوی آمریکا و دیگر دولت‌های غربی را مورد انتقاد شدید قرار داد و بیم آن می‌رود که این رویکرد، صادرات برخی کالاهای استراتژیک از روسیه از گندم گرفته تا نیکل را تهدید کند که در صورت وقوع آن، بازارهای جهانی تحت تأثیر قرار خواهد گرفت. قیمت نفت خام برنت، که یک معیار بین‌المللی است، به بالای 130 دلار در هر بشکه رسید. دانیل یرگین، متخصص حوزه انرژی و نایب‌رئیس اس‌اند‌پی گلوبال، می‌گوید: «وقتی اتفاقات اخیر به پایان برسد، صنعت نفت جهان متفاوت‌تر از گذشته خواهد بود».

یکی از پیامدهای کوتاه مدت تحولات اخیر، ممکن است تغییر رو به جلو و احیای استفاده بیشتر از نفت در جهان باشد در حالی که منتقدان، آن را عاملی برای دامن‌زدن به بحران آب‌وهوایی می‌دانند. چشم‌انداز شوک نفتی حتی دولت دوستدار آب‌وهوای جو بایدن را به استقبال از غول‌های انرژی آمریکا سوق داده است. در گردهمایی اخیر بزرگان نفت در هیوستون، ابتدا این انتظار از هیات اعزامی ایالات‌متحده، از جمله جان کری، مسئول ویژه امور اقلیمی دولت جو بایدن می‌رفت که از تلاش‌های کم‌رنگ شرکت‌های بزرگ نفتی در اقدامات جهانی مربوط به کربن‌زدایی انتقاد کند، اما درعوض، آن‌ها از تندخویی‌های خود کاستند و بی‌سروصدا مدیران نفتی را تشویق کردند که نفت‌خام بیشتری تولید کنند تا بتوان بازار نفت را در پی کاهش عرضه روسیه، متعادل کرد. آقای بارکیندو نیز با خوشحالی به توئیت اخیر ایلان ماسک، میلیاردر بزرگ و مالک شرکت خودروسازی تسلا استناد کرد که «ما باید فورا تولید نفت و گاز را افزایش دهیم».

فاصله گرفتن از سوخت فسیلی

روسیه قبلا به عنوان یک شریک قابل اعتماد در بازار نفت دیده می‌شد. اکنون، آقای یرگین می‌گوید، «نه به همان اندازه غیرقابل اعتماد، بلکه نامطلوب نیز دیده می‌شود». اگر نفت روسیه دست نیافتنی شود، نامطلوبی به شکل دیگری خود را نمایان می‌کند. مدیران نفتی گردآمده در هیوستون در حالی که فنجان‌های قهوه را سرمی‌کشیدند، حدس و گمان خود را نیز به زبان می‌آوردند: «قیمت نفت‌خام ممکن است امسال به 200 دلار در هر بشکه برسد». آنها عصبی بودند، زیرا بسیاری از روسای شرکت‌ها و کارتل‌های نفت در خلوت خود نگران هستند که ممکن است بحران روسیه ناقوس مرگ صنعت آنها را به صدا درآورد. استراتژی جدید اتحادیه اروپا نیز گزینه دو برابر کردن استفاده از انرژی‌های پاک را روی میز گذاشته‌است. یک دوره طولانی نوسان و قیمت‌های بالا در بازار نفت، مصرف‌کنندگان را از نفت دور می‌کند و سرمایه‌گذاران را عصبی‌تر و این وضعیت ممکن است سیاستمداران آمریکایی را به تقلای بیشتر اندازد که برای فاصله گرفتن از سوخت‌های فسیلی سریع‌تر باشند.

تردید در مشارکت جهانی برای تحریم

آیا قیمت نفت به مسیر صعودی خود ادامه می‌دهد؟ این اتفاق، به عوامل مختلفی بستگی دارد که از تحریم شروع می‌شود. آمریکا فقط مقدار ناچیزی فرآورده‌های نفتی از روسیه وارد می‌کند،اختلالی که به راحتی قابل مدیریت است. هلن کوری، اقتصاددان ارشد کونوکو فیلیپس، یک شرکت نفتی آمریکایی، معتقد است که تحریم آمریکا بر نفت روسیه تأثیر زیادی نخواهد داشت زیرا پالایشگاه‌های آمریکایی از قبل راه‌هایی برای بهینه‌سازی خود در صورت از دست‌دادن نفت روسیه، پیدا ‌کرده‌اند. در کنفرانس هیوستون، شرکت‌های انرژی کانادایی نیز ادعا کردند که می‌توانند تولید نفت خود را برای جایگزینی یک سوم واردات از دست رفته روسیه افزایش دهند.

اگر آمریکا بتواند جهان را برای یک تحریم جهانی علیه روسیه، متحد کند، ممکن است تحولات دیگری رخ دهد. با این حال، چنین اتفاقی بعید به نظر می‌رسد. اتحادیه اروپا حداقل در کوتاه‌مدت نشان داده‌است که با وسواس و حساسیت به مقوله تحریم جهانی روسیه می‌نگرد. چین و هند که از تحریم‌های آمریکا متنفرند و از محکوم کردن تهاجم روسیه امتناع کرده‌اند، به این تصمیم ملحق نخواهند شد. کنت‌مدلاک از دانشگاه رایس، به قرارداد گازی اخیر میان روسیه و چین که دو کشور به جای دلار، بر سر تسویه با یورو توافق کرده‌اند، اشاره می‌کند که نشانه آن است که این دو کشور می‌توانند تحریم‌های آمریکا را دور بزنند. به گفته مدیران s&p Global، آنها ممکن است نفت‌خام اورال روسیه بیشتری را وارد کنند، به این دلیل که نسبت به برنت، تخفیف بیشتری نصیبشان می‌شود.

آنتونی هالف، از Kayrros، یک شرکت فرانسوی تجزیه و تحلیل داده، تایید می‌کند که خریداران اروپایی، ژاپنی و کره جنوبی “به نفت‌خام روسیه دست نمی‌زنند”. اما او زمزمه‌هایی هم می‌شنود مبنی بر اینکه برخی از شرکت‌های بزرگ تجاری ممکن است بی‌سر و صدا نفت روسیه را تحویل بگیرند.

منبع: اکونومیست

ترجمه و تنظیم: فرشید خاموشی