در وبینار بررسی روابط تجاری ایران و ترکیه که با همکاری اتاق بازرگانی تهران و اتاق تجارت استانبول و با حضور مقاماتی از دو اتاق و جمعی از فعالان اقتصادی برگزار شد، راه‌های توسعه مراودات اقتصادی دو کشور و برخی مشکلات موجود در این مسیر بررسی شد.

به گزارش اقتصادطلایی به نقل از روابط عمومی ،وبینار «بررسی روابط تجاری ایران و ترکیه، فرصت‌های همکاری و چالش‌های موجود» با همکاری اتاق بازرگانی تهران و اتاق تجارت استانبول برگزار شد. در این همایش مجازی که بیش از 250 فعال اقتصادی از ایران و ترکیه در آن حضور یافته بودند، فرصت‌های همکاری دو کشور مورد بررسی قرار گرفته و دو طرف نسبت به توسعه همکاری‌ها تاکید کردند.

در آغاز این وبینار، نیهات آلایا اوغلو، دبیرکل اتاق تجارت استانبول طی سخنانی به قرابت‌های ایران و ترکیه از منظر سیاسی، اقتصادی و فرهنگی اشاره کرد و گفت: دو کشور با روابطی دیرینه به عمق بیش از 400 سال و همچنین با وجود بیش از 500 کیلومتر مرز مشترک، قراردادهای تجاری متعددی با یکدیگر به امضا رسانده‌اند. به ویژه قرارداد تجارت ترجیحی که در سال 2015 منعقد شد و برای دو کشور از اهمیت بسیاری برخوردار است.

او با بیان اینکه حجم مراودات تجاری ایران و ترکیه از 1.2 میلیارد دلار در سال 2001 به حدود 5.6 میلیارد دلار در سال 2021 رسیده است، ادامه داد: از این میزان، 2.7 میلیارد دلار به صادرات ترکیه به ایران اختصاص داشته و 2.8 میلیارد دلار نیز مربوط به صادرات ایران به ترکیه است. همچنین ماشین‌آلات و تجهیزات در صدر کالاهای صادراتی ترکیه به ایران قرار گرفته و از ایران نیز عمدتاً موادی چون مس و پلاستیک وارد ‌می‌شود.

دبیرکل اتاق تجارت استانبول در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به اینکه ترکیه 7 درصد از واردات 39 میلیارد دلاری ایران را تامین ‌می‌کند، افزود: هدفگذاری ما این است که صادرات ترکیه به ایران را به 10 میلیارد دلار برسانیم و بدیهی است که اتاق‌های بازرگانی دو کشور در حوزه افزایش همکاری‌های تجاری، وظایفی بر عهده دارند.

او در ادامه با اشاره به اینکه اتاق استانبول دارای 715 هزار عضو بوده و در شمار اتاق‌های بازرگانی بزرگ قرار ‌می‌گیرد، گفت: این اتاق آماده پشتیبانی از فعالیت‌های تجاری مشترک بوده و امیدواریم همکاری‌ها میان دو اتاق استانبول و تهران به توسعه مراودات تجاری دو کشور بیانجامد.

ایران، معبر اتصال ترکیه به راه ابریشم

در ادامه این جلسه، بهمن عشقی، دبیرکل اتاق تهران، سخنانی در باب ظرفیت اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران مطرح کرد و سپس به اهمیت توسعه مناسبات اقتصادی ایران و ترکیه پرداخت. او با بیان اینکه ترکیه یکی از دریچه‌های ارتباط اقتصاد ایران به اروپا ترکیه است، ادامه داد: یکی از معابر اتصال ترکیه به راه ابریشم و سرزمین‌های حوزه CIS ایران است. همچنین ایران ‌می‌تواند معبر اصلی اتصال ترکیه به هند و شبه قاره باشد.

عشقی با تاکید بر اینکه همکاری اقتصادی دو کشور، یک ضرورت است، ادامه داد: سازش دو ملت طی سه قرن اخیر همزیستی مقتدرانه بوده و اگرچه در مقاطعی، رقابت‌هایی میان دو کشور پدید آمده، اما تعامل ایران و ترکیه همچنان در مسیر توسعه قرار داشته است.

دبیرکل اتاق تهران ابراز امیدواری کرد که مزیت‌هایی چون مجاورت، هم‌زبانی و تشابهات دینی و فرهنگی، بیش از پیش منجر به تقویت مناسبات اقتصادی دو کشور شود. او سپس با اشاره به اینکه دوکشور با تهدیدات سریالی مواجه هستند و همچنین شکل‌گیری مناقشه میان روسیه و اوکراین گفت که ایران و ترکیه نیازمند همکاری تنگاتنگی هستند تا بر این چالش‌ها فائق بیایند.

بهمن عشقی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: اتاق تهران و اتاق استانبول باید تسهیل‌گر اقداماتی باشند که برای توسعه ارتباطات تجاری قابل طراحی است؛ از این رو لازم است که کار مشترکی آغاز شود و رفع مسایل و موانع توسعه این روابط در دستور کار قرار گیرد. به بیان دیگر، وجود انگیزه‌های مشترک نظیر مشارکت در توسعه خوشه‌های صنعتی که در دو سوی مرز شکل گرفته است، می‌تواند به تقویت همکاری‌های اقتصادی ایران و ترکیه کمک کند. امیدواریم جنگ در شرق اروپا، در همان منطقه محدود و به زودی تمام شود و کشورها در سایه صلح و اجتناب از خشونت، آینده بهتری را بسازند.

ضرورت توسعه موافقت‌نامه ترجیحی ایران و ترکیه

در ادامه این همایش، رئیس سابق سازمان توسعه تجارت و مدیرکل حوزه هیات عامل بانک مرکزی در آغاز سخنان خود به قابلیت‌های اقتصادی کشور ترکیه اشاره کرد و گفت: ترکیه از یک اقتصاد صنعتی برخوردار است و این کشور توانسته است طی چهار سال اخیر رشد قابل توجهی را تجربه کند و در شمار کشورهای عضو گروه 20 قرار گیرد. همچنین صادرات این کشور با کاهش ارزش پول ملی در مسیر رشد قرار گرفت و رقم 225 میلیارد دلار را برای صادرات سال 2021 به ثبت رساند.

حمید زادبوم در ادامه با اشاره به اینکه اقتصاد ایران و ترکیه از جهاتی دارای مشابهت‌هایی هستند، ادامه داد: اگرچه تولید ناخالص داخلی ترکیه بیش از ایران است اما در مقابل، وجود ذخایر طبیعی و معدنی نیز نقطه قوت ایران است و این ظرفیت‌ها ایران و ترکیه را در در موقعیت عادلانه‌ای قرار می‌دهد.

زادبوم با اشاره به اینکه شورای راهبردی ایران و ترکیه که با حضور روسای‌جمهور دو کشور تشکیل از ظرفیت‌های مهم برای توسعه روابط دو کشور محسوب می‌شود، ادامه داد: یک موافقت‌نامه تجارت ترجیحی در سال 2015 میان ایران و ترکیه منعقد شد که اجرای این موافقت‌نامه اکنون متوقف شده است. یکی از دلایل توقف اجرا، این است که درخواست‌هایی که از سوی ترکیه به طرف ایرانی منعکس می‌شود به‌گونه‌ای است که گویی ایران اقتصادی بسیار توسعه‌یافته است و صادرات زیادی دارد. در حالی که انتظار می‌رود شرایط تحریمی اقتصاد ما و آثاری که این تحریم بر صنعت ایران برجای گذاشته در تنظیم درخواست‌ها مورد توجه قرار گیرد.

پیشنهاد زادبوم این بود که در شورای راهبردی آینده، توسعه موافقت‌نامه ترجیحی میان دو کشور در دستورکار قرار گیرد. او همچنین از صادرات متقابل و غیرمستقیم ایران و ترکیه به عنوان راهکاری برای حضور فعالانه دو کشور در زنجیره جهانی ارزش نام برد و گفت: ایران و ترکیه می‌توانند در صنایعی چون خودرو، قطعه‌سازی، مبلمان، لوازم خانگی و همچنین سرامیک و سنگ‌های قیمتی با یکدیگر همکاری داشته و صادرات غیرمستقیم یکدیگر را تقویت کنند.

همکاری ایرانی- ترکی برای توسعه زیرساخت‌ها

در ادامه این جلسه، رئیس مرکز خدمات سرمایه‌گذاری اتاق تهران در سخنانی ضمن اشاره به اهداف و اقدامات این مرکز به روابط ایران و ترکیه پرداخت و گفت: ترکیه و ایران امروز، دو تمدن کهن هستند که روابط دوستانه طولانی با یکدیگر دارند. ایران و ترکیه عموما نه‌تنها در زمینه‌های تجاری بلکه در زمینه‌های امنیتی، دیپلماتیک و فرهنگی نیز با یکدیگر همکاری داشته‌اند.

فریال مستوفی در ادامه سخنان خود با اشاره به اینکه تجارت ایران و ترکیه طی 10 سال اخیر به طور قابل توجهی افت داشته است، گفت: بیشترین میزان تجارت این دو کشور مربوط به سال 2012 است که حدود 22 میلیارد دلار بوده است. البته با امضای برجام روند تجارت دو کشور کمی قوت گرفت با این حال، با خروج آمریکا از برجام و تشدید تحریم‌ها علیه ایران دوباره کاهش یافت. البته بخش عمده‌ای از کاهش صادرات ایران به ترکیه ناشی از افت صادرات اقلام نفتی بوده و صادرات غیرنفتی نوسان‌های قابل توجهی را تجربه نکرده است.

مستوفی سپس به اقلام مبادله شده میان ایران و ترکیه اشاره کرد و گفت: با توجه به پتانسیل‌ها و ظرفیت‌های بخش‌های اقتصادی دو کشور، حوزه‌های همکاری مشترک می‌تواند در حوزه‌هایی چون نساجی و پوشاک، خودرو، عمران، ارزهای دیجیتال، فناوری اطلاعات، کشاورزی، ‌لجستیک و گمرک و گردشگری تقویت شود.

به گفته او، توسعه و ایجاد کریدور منطقه‌ای- بین‌المللی و مشارکت فعال در توسعه کریدورهایی مانند چین-پاکستان-ایران-ترکیه و همکاری در بهبود زیرساخت‌های دریایی و بنادر می‌تواند یکی از محورهای همکاری باشد.

مستوفی در ادامه گفت: پتانسیل و فرصت‌های بسیاری برای همکاری مشترک میان ایران و ترکیه فراهم است و ضرورت دارد که دو کشور از این فرصت بهره‌برداری کنند. ما در مرکز خدمات سرمایه‌گذاری اتاق بازرگانی تهران از توسعه مراودات تجاری دو کشور پشتیبانی می‌کنیم.

دادوستد ایران و ترکیه با وجود تحریم‌ها ادامه دارد

در ادامه این وبینار، طاهر دینگیل، کاردار کنسولگری ترکیه در تبریز به ایراد سخن پرداخت و توصیه‌هایی را برای تسهیل تجارت دو کشور مطرح کرد. او در سخنان خود به ویژگی‌های اقتصادی ایران اشاره کرد و گفت: اجرای موافقت‌نامه تعرفی ترجیحی که میان ایران و ترکیه به امضا رسید، در سال‌های نخست به خوبی پیش می‌رفت اما اجرای این قرارداد از سال 2018 و پس از خروج آمریکا از برجام رو به ضعف گذاشت.

او سپس با اشاره به رقم 1.4 میلیارد دلاری سرمایه‌گذاری ترکیه در ایران گفت که از سال 1983 تاکنون حدود 53 پروژه ساخت و ساز توسط ترکیه در ایران اجرا شده است.

کاردار کنسولگری ترکیه در تبریز سپس به آثار تحریم‌ها بر تجارت دو کشور را مورد اشاره قرار داد و گفت: البته باید به این نکته توجه داشت که همه کالاها در دایره تحریم‌ها قرار نگرفته است. بنابراین شرکت‌ها برای پی بردن به لیست کالاهایی که در شمول تحریم قرار دارد و آنهایی که تحت تحریم نیست باید از ظرفیت وکلا و مشاوران اقتصادی بهره بگیرند. باید پذیرفت که با وجود تحریم مشکلاتی در فرآیند دادوستد میان دو کشور وجود دارد اما این دادوستد غیرممکن نیست.

دینگیل در ادامه از لزوم انعقاد قرارداد میان بازرگانان ایرانی و ترکیه‌ای سخن گفت و توصیه کرد که تجار به صورت نقد با یکدیگر معامله کنند و این معامله را با یورو یا لیر به انجام برسانند. او بالا بودن سود و پایین بودن هزینه نیروی انسانی در ایران را جزو مزیت‌های همکاری با کشورمان برشمرد و گفت: همکاری‌های دانشگاهی نیز از جمله مواردی است که می‌تواند در دستورکار دو کشور قرار گیرد.

احیای موافقت‌نامه تجارت ترجیحی ایران و ترکیه با اراده سیاسی دولت‌ها

کوروش جعفری، رایزن اقتصادی ایران در استانبول سخنران بعدی این همایش بود و او به این نکته اشاره کرد که روابط ایران و ترکیه نیازمند قاعده‌گذاری،‌ نظارت و تسهیل است.

جعفری با اشاره به برخی موانع از قبیل تحریم، اپیدمی کرونا و مساله نقل و انتقالات پولی که مبادلات تجاری ایران و ترکیه را تحت تاثیر قرار داده است، ادامه داد: یکی دیگر از چالش‌های توسعه این روابط، نبود یک سند راهبردی تجارت برای ایران و ترکیه است.

او در ادامه از ضرورت انعقاد موافقت‌نامه پیمان پولی میان دو کشور سخن گفت و افزود: بحران اوکراین، عرضه غلات در جهان را کاهش داده و احتمالا اروپا نیز با تورم قیمت مواد غذایی روبه‌رو خواهد شد. در این شرایط، یکی از زمینه‌های همکاری ایران و ترکیه ‌می‌تواند، کشت‌های فراسرزمینی در آفریقا باشد.

همکاری در صنایع زودبازده، استفاده از ظرفیت استان‌های مختلف، تبادل هیئت‌های تجاری و استفاده از ظرفیت‌‌های نمایشگاهی در استانبول از جمله پیشنهادات جعفری برای ارتقا سطح همکاری‌ها میان دو کشور بود. او همچنین خواستار احیای موافقت‌نامه تجارت ترجیحی ایران و ترکیه با اراده سیاسی دو کشور شد.

پس از بیان این نقطه نظرات، ادامه زمان این وبینار به طرح پرسش‌هایی از سوی فعالان اقتصادی حاضر و ارائه پاسخ از سوی مقامات اختصاص یافت.