در این دوره شرکت های صنایع پتروشیمی خلیج فارس، بانک ملت، فولاد مبارکه اصفهان، پالایش نفت بندرعباس، سرمایه گذاری غدیر، ایران خودرو، مپنا بانک صادرات ایران و گروه گسترش نفت و گاز پارسیان بر اساس شاخص فروش به ترتیب حایز رتبه اول تا دهم شدند.

همایش بیست و چهارمین سال رتبه بندی شرکت های برتر ایران با حضور مسئولین و مدیران ارشد شرکت های برتر کشور در مرکز همایش های بین المللی صدا و سیما برگزار شد.

به گزارش اقتصادطلایی به نقل از روابط عمومی سازمان مدیریت صنعتی، در این دوره شرکت های صنایع پتروشیمی خلیج فارس، بانک ملت، فولاد مبارکه اصفهان، پالایش نفت بندرعباس، سرمایه گذاری غدیر، ایران خودرو، مپنا بانک صادرات ایران و گروه گسترش نفت و گاز پارسیان بر اساس شاخص فروش به ترتیب حایز رتبه اول تا دهم شدند.

بنا به این گزارش، برخی از شاخص‌هاي رتبه بندي شامل شاخص های فروش، اندازه و رشد شرکت، سودآوری و عملکرد، بهره وری، صادرات، نقدینگی، بدهی و شاخص های بازار هستند.

نتایج رتبه بندی امسال نشان می دهد که سهم صد شرکت اول از کل فروش 86.9 درصد و صد شرکت دوم 9.5 درصد است. صد شرکت اول 71.4 درصد از اشتغال زایی کل شرکت های برتر را سهیم هستند.

این نتایج مشخص می کند که میزان صادرات صد شرکت اول 92.5 درصد از کل صادرات پانصد شرکت برتر است. همچنین مقایسه ارزش افزوده شرکت ها با تولید ناخالص داخلی نشان می دهد ارزش افزوده 100 شرکت اول 18 درصد و ارزش افزوده 500 شرکت 20 درصد است. فروش 100 شرکت اول 45 درصد و فروش 500 شرکت 52 درصد است.

سخنرانی مدیرعامل سازمان مدیریت صنعتی

ابوالفضل کیانی بختیاری مدیرعامل سازمان مدیریت صنعتی در بیست و چهارمین دوره رتبه بندی شرکت های برتر ایران در خصوص عوامل برتری و پایداری بنگاه های بزرگ اظهار داشت: هوش نوآوري که توانايي شناختی انسان براي مشاهده مشكلات و فرصت‌ها به شيوه‌اي جديد و كشف راه‌ حل‌هاي جديد در پاسخ به چالش‌هاي پيچيده است، یکی از عوامل برتری و پایداری بنگاه های بزرگ است، به عبارت دیگر هوش نوآوری پاسخي به پيچيدگي است و نياز رهبران در محيط‌هاي پیش بینی ناپذیر است.

وی افزود: محيط‌هاي امروز محيط‌هاي پر تغییر، با پیچیدگی بالا، پر ابهام با عدم قطعیت است که عدم اطمینان، تغییرات سریع، ابهام و پیچیدگی را به همراه دارد.

کیانی بختیاری، اشتباهات رایج در این محیط را شامل رويكرد دستوري به نوآوري، ساده‌انگاري مسائل پيچيده، محدود كردن سطح نوآوري به رهبران و مديران ارشد، نداشتن استراتژي و برنامه نوآوري و ضعف دانشي رهبران درباره نوآوري و شيوه پياده‌سازي آن عنوان کرد.

وی در پاسخ به این پرسش که آیا هوش نوآوری برای محیط غیر قابل پیش بینی کافی است؟ اظهار داشت: رهبران علاوه بر هوش نوآوري به دو نوع هوش ديگر نياز دارند. هوش هیجانی و هوش تحلیلی. هوش نوآوری، شناسايي مسئله با رويكردي نوآوري و كشف راه‌ حل‌هاي جديد براي آن است. از سوی دیگر هوش تحليلي استفاده از سواد و مهارت‌هاي رياضي براي شناسايي و حل مسئله، استفاده از حافظه براي حل مشكلات پيچيده و استفاده از منطق براي حل مسئله است. اما هوش هيجاني، خودمديريتي، آگاهي اجتماعي و مديريت روابط است.

مدیرعامل سازمان مدیریت صنعتی، تفکر واگرا و تفکر همگرا را ابزارهای هوش نوآور دانست و گفت: تفكر واگرا توليد انبوهي از راه‌حل‌هاي جديد براي يك مسئله از طريق تركيب، تجزيه يا مرتب كردن ايده‌هاي موجود و جديد است و تفكر همگرا اصلاح ايده‌ها و اكتشاف بهترين جنبه‌هاي هر ايده براي رسيدن به راه‌حل نوآورانه است.

کیانی بختیاری، هنر رهبران را تفکر درباره تفکر نامید. آگاهي از اينكه در هر موقعيتي و در مواجهه با هر مسئله‌اي، بايد از كدام هوش و تفكر استفاده كرد.

وی افزود هوش نوآوري پاسخي براي مسائل پيچيده، غيرخطي و پيش‌بيني‌ناپذير است بنابراین استفاده از اين هوش براي مسائل خطي و تكرار شونده موجب اتلاف زمان براي رسيدن به راه‌حل مناسب، پيچيدگي راه‌حل و صرف منابع زياد براي اجراي راه‌حل می ‌شود. هوش نوآوري در صورت پرورش يافتن، به شكل تفكر نوآورانه بروز مي‌يابد. تفكر نوآورانه فرايند حل مسائل از طريق كشف، تركيب و مرتب كردن ايده‌ها (تفكر واگرا) براي رسيدن به بهترين روش جديد حل مسئله (تفكر همگرا) است.

کیانی توجه به رویکرد های بین المللی نوپدید فناورانه و صنعتی را از دیگر عوامل برتری و پایداری بنگاه های بزرگ دانست. وی انقلاب صنعتی چهارم ( آلمان2011) و جامعه 5.0 ( ژاپن 2016) را فناور ی های پیشرفته،در راستای منافع اقتصادی، اجتماعی و رفاه شهروندان نامید و افزود: نسل پنجم صنعت اهداف و گستره ای فراتر از تولید کالاها و خدمات و سود آوری دارد و بر سه عنصر انسان، پایداری و تاب‌آوری بنا شده است.

مدیرعامل سازمان مدیریت صنعتی، حرکت به سوی پارادایم حکمرانی هوشمند را در گرو اقتصاد چرخشی، اقتصاد گیگ، اقتصاد اشتراکی، اقتصاد سبز و اقتصاد دیجیتال دانست و سازمان های دو سو توان را عامل توسعه صنعتی و درآمدزایی و توسعه مناطق کم برخوردار و انجام فعالیت های زیست سازگار خواند.

وی خاطر نشان کرد: سازمان های هیبریدی از دیگر ابزارهای حرکت به سوی ایجاد سازمان های نوپدید منطبق با ملاحظات اجتماعی و زیست محیطی هستند. این سازمان ها گونه ای از سازمان های دوسوتوان هستند که از یک سو دارای ماموریت فرهنگی اجتماعی و زیست محیطی و از سوی دیگر به دنبال کسب سود و درآمدزایی هستند.

وی افزود : در پارادايم سازمان‌‌هاي دوناتي هدف اول حفظ پايداري محيط زيست و عدم تجاوز از سقف زيست‌محيطي و هدف ثانويه كسب درآمد است. رهبران سازمان‌‌هاي دوناتي، ملاحظات زيست‌محيطي در تمامي تصميمات خود وارد مي‌كنند. این سازمان ها مبتني بر مسئوليت اجتماعي هستند. و در نهایت سازمان های شهروند شرکتی، نمونه دیگری از سازمان های نو پدید هستند. ماهيت شركت‌ها در سرتاسر دنيا در حال تغيير است. شركت‌ها ديگر فقط يك ماهيت حقوقي ندارند كه هدف اول آن سودآوری و پاسخگويی به سهامداران باشد. شركت‌ها به شهرونداني تبديل شده‌اند كه در قبال جامعه مسئول هستند و بايد به شهروند شركتي خوب تبديل شوند.

کیانی بختیاری چهارمین عامل از عوامل برتری و پایداری بنگاه های بزرگ را توجه به رويكرد دولت‌ها در صنعت سبز دانست. سبزسازي صنايع موجود به معنای اصلاح فرايندهاي صنايع موجود (صرف نظر از اندازه، بخش يا مكان) به‌گونه‌اي كه در تمام مراحل پيش، حين و پس از توليد (محصول يا خدمت) كمترين آثار زيست‌محيطي ممكن ايجاد گردد. برخي از اقدامات اساسي در سبزسازي، استفاده كاراتر از منابع، استفاده از منابع تجديدپذير، حداقل استفاده از سوخت‌هاي فسيلي و حداقل توليد گازهاي گلخانه‌اي است. از سوی دیگر، توسعه صنايع سبز، توسعه كسب‌وكارها و صنايعي كه هدفشان ايجاد پايداري در محيط زيست مي‌باشد. صنايعي نظير بازيافت مواد، مديريت ضايعات، تصفيه آب، حمل‌ونقل ضايعات و غیره. دوگانه‌زدايي دیگر رویکرد دولت ها در صنعت سبز است. در صنعت سنتي، فعاليت صنعتي به معني «خير» در رشد اقتصادي و «شر» براي محيط زيست است. اما در صنعت سبز، زوجيت خير اقتصادي و شر اقتصادي از بين مي‌رود و زوج جديد تشكيل مي‌شود: خير اقتصاد و خير محيط زيست. تزويج‌زدايي توجه دولت‌ها، سياست‌گذاران و فعالان صنعتي به اين موضوع است كه نرخ رشد فشار بر محيط زيست همواره بايد كمتر از نرخ رشد اقتصادي باشد. چهارمین رویکرد صنایع دوستدار محيط زيست است. صنايعي از مواد اوليه پايدار براي توليد استفاده مي‌كنند و محصولات دوستدار محيط زيست توليد مي كنند. محصولات دوستدار محيط زيست محصولاتي هستند كه هم در چرخه توليد، هم مصرف و هم بازيافت، آسيبي به محيط زيست وارد نمي‌كنند. رشد اقتصادي صنايع سبز نشان‌دهنده افزايش اقبال عمومي به اين صنايع است. (توجه عمومي به مسئوليت اجتماعي) شايد در آينده صنايع غيرسبز، به‌طور روزافزوني مورد اقبال كمتر عمومي قرار گيرند. و ايجاد الزامات قانوني در مورد گازهاي گلخانه‌اي برا ي كشورهاي در حال توسعه (توافق‌نامه پاريس و موارد مشابه) صنایع زیست سازگار را توجیه میکنند.

مدیرعامل سازمان مدیریت صنعتی در ادامه به مثال هایی ازاقدامات شرکت های بزرگ در حکمرانی هوشمند پرداخت. استفاده از زنجیره بلوکی درزنجیره تامین والمارت (استفاده از فناوری های نوظهور) برچسب‌های RFID یا کیوآر واحدهای نگهداری موجودی و استفاده از پهباد برای سرشماری انبارهاتوسط آمازون (استفاده از فناوری های نوظهور ایر بی ان بی و اوبر (اقتصاد اشتراکی) ، تامین آب آشامیدنی برای کشورهای کم برخوردار و بازیافت قوطی و ظروف محصولات توسط پپسی کولا (دوسوتوانی سازمانی و اقتصاد چرخشی)، درج برچسب های زیست سازگاری بر محصولات در کانادا، اتحادیه اروپا و آمریکا (اقتصاد سبز) از این جمله اند.

کیانی در ادامه به تاریخچه بیست و چهار سال متوالی رتبه بندی شرکت های برتر از سال 1377 پرداخت. در سال آغاز این رتبه بندی شركت های برتر ايران از نظر شاخص ميزان فروش رتبه‌بندي و معرفي مي‌شدند. ميزان اثرگذاري يك بنگاه اقتصادي درابعاد اقتصاد ملي با ميزان فروش آن رابطه مستقيم دارد. بنابراين در رتبه بندي سال 1377 تعداد شاخص‌هاي مورد ارزيابي یک شاخص و گزارش نتيجه رتبه‌بندي در یک بروشور 4 صفحه اي گنجانده شد. اما مهم ترين اهداف رتبه‌بندی شرکت‌های برتر ایران توليد اطلاعات در مورد بنگاه‌هاي اقتصادي كشور و شفاف‌سازی فضای کسب و کار است.

وی یادآور شد: رتبه‌بندی شرکت‌ها از نظر میزان اثرگذاری در اقتصاد ملی، گسترش رقابت بين بنگاه‌های اقتصادی و استفاده از نتایج رتبه بندی برای کمک به برنامه ریزی اقتصادی در کشور صورت می پذیرد. رتبه بندی های مشابه IMI-100 در سطح جهان رتبه‌بندی Fortune 500 است که 500 شرکت بزرگ دنیا را رتبه‌بندی می‌کند. در سطح منطقه، رتبه‌بندی DS100 که صد شرکت بزرگ کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی را رتبه‌بندی می‌کند. و در سطح كشوري در كشورهاي آمريكا ، كانادا ، تركيه ، هندوستان و غیره انجام مي‌شود. رتبه بندی IMI-100 در سال 1400 شامل 500 شرکت است. 500 شركت براساس بالاترين ميزان فروش (درآمد) مشخص مي‌شوند. 500 شركت براساس ميزان فروش به پنج دسته صدتايي تقسيم مي‌شوند و شركت‌هاي هر دسته براساس 32 شاخص ديگر با هم مقايسه و رتبه بندي مي‌شوند. به اين نحو شركت‌هايي با هم مقايسه مي‌شوند كه از نظر اندازه تاحدودي به هم نزديك هستند.

سخنرانی معاون برنامه‌ریزی و توسعه ایدرو

دیگر سخنران این همایش معاون برنامه‌ریزی و توسعه سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران بود. وی در سخنانی تصریح کرد: در اقتصاد ملی راهی جز تقویت،حمایت، پشتیبانی و رفع موانع برای پیشتازان و پیشرانان اقتصاد ملی و توجه به مزیت‌هایمان نداریم.

مهدی صادقی نیارکی در بیست‌وچهارمین همایش شرکت‌های برتر ایران که در مرکز همایش‌های صداو سیما برگزار شد، اظهار کرد: آمار ۵۰۰ و ۱۰۰ شرکت برتر ایران نشان می‌دهد مجموع فروش ۱۰۰ شرکت برتر، حدود ۴۵ درصد تولید ناخالص ملی را تشکیل می‌دهد در حالی که با در نظر گرفتن ۵۰۰ شرکت برتر این آمار به ۵۲ درصد بود.

صادقی نیارکی افزود: همچنین ارزش افزوده ۵۰۰ شرکت برتر ۲۰ درصد GDP و ۱۰۰ شرکت برتر ۱۸ درصد GDP کل کشور را تشکیل می‌دهد.

معاون برنامه ریزی و توسعه سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران گفت: در دنیا اقتصاد کشورها توسط شرکت‌ها ساخته می‌شود و این شرکت‌های بزرگ هستند که اقتصاد ملی، منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای را می‌سازند و تصویر بیرونی اقتصاد کشور را در دنیا مشخص می‌کنند و در نهایت می‌توانند شاخص‌های زندگی افراد حاضر در آن جامعه را تغییر دهند.

صادقی نیارکی تصریح کرد: در اقتصاد ملی ما تقریبا به اندازه انگشتان دست یا حتی بیشتر، شرکت با فروش بیش از یک میلیارد دلار وجود دارد. در اقتصاد ملی راهی جز تقویت،حمایت، پشتیبانی و رفع موانع برای پیشتازان و پیشرانان اقتصاد ملی و توجه به مزیت‌هایمان نداریم.

معاون برنامه ریزی و توسعه سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران با بیان اینکه ایران جزو ۵ رتبه اول فارغ التحصلان دانشگاهی در دنیا است، تصریح کرد: ناچاریم توجه بیشتری به صنایع ساخت محور داشته باشیم زیرا چالش امروز کشور استفاده از متخصصان و فارغ التحصیلان است بنابراین باید شکاف ۳۰ درصدی بین GDP و ارزش افزوده را به این سمت هدایت کنیم.

صادقی نیارکی با اشاره به قانون حداکثر استفاده از توان تولید اظهار کرد: مسئله رتبه بندی در این قانون به صراحت ذکر شده است. این امتیاز می‌تواند به عنوان اعتباری برای این شرکت‌ها در اقتصاد کشور شناخته شود.

سخنرانی مدیر مرکز رتبه بندی شرکت های برتر

مجید درویش مدیر مرکز رتبه بندی شرکت های برتر، در همایش اعلام نتایج بیست و چهارمین سال رتبه بندی شرکت های برتر گفت: در این رتبه بندی، شركت ها براساس بالاترين ميزان فروش (درآمد) مشخص مي‌شوند. در فهرست‌هاي عمومي IMI-100، انواع شركت‌ها در رشته‌هاي صنعتي مختلف حضور دارند. 500 شركت براساس ميزان فروش به پنج دسته صدتايي تقسيم مي‌شوند و شركت‌هاي هر دسته براساس 32 شاخص ديگر با هم مقايسه و رتبه بندي مي‌شوند. به اين نحو، شركت‌هايي با هم مقايسه مي‌شوند كه از نظر اندازه تاحدودي به هم نزديك هستند. تعداد شاخص‌هاي مورد ارزيابي در فهرست‌هاي عمومي 33 شاخص است. چین بیشترین تعداد شرکت در فهرست فورچون را دارد و کشورهای امریکا، ژاپن، آلمان، فرانسه و بریتانیا در مقام های بعدی قرار دارند. اما سهم امریکا از نظر ميزان درآمد در فهرست فورچون 500 بالاترین و چین، ژاپن، آلمان، فرانسه و بریتانیا در رتبه های بعدی قرار دارند. مطابق آخرین آمار موجود، صنایع بزرگ ۴۷ درصد اشتغال را ایجاد کرده‌اند. طی ۱۰ سال (93-1383)، سهم بنگاه‌های بزرگ در ایجاد ارزش افزوده در حدود ۹۰ درصد بوده است. بنگاه های بزرگ اقتصادی در ایران شغل هایی ایجاد می کنند که در مقایسه با بنگاهای کوچک و متوسط، تاثیر بیشتری در رشد اقتصادی و رفاه اجتماعی دارند.

وی در مورد روش شناسی رتبه بندی گفت: یک شرکت، در شاخص های مختلف، رتبه های متفاوتی می گیرد. و به عبارت دیگر: در این نوع رتبه بندی ها، شاخص های مختلف با هم ترکیب نمی شوند تا در مجموع، به یک شرکت، یک رتبه تعلق گیرد. باید توجه داشت هر فهرست رتبه بندی مربوط به چه شاخصی است، فهرست مزبور، صرفاً جایگاه شرکت ها را از جنبه همان شاخص مشخص می کند و نه از تمام جنبه ها. شاخص های رتبه بندی، شاخص های کمّی (مقداری) هستند و مقادیر آنها از صورت های مالی حسابرسی و تایید شده شرکت ها استخراج می شود. رتبه شرکت ها در شاخص مورد نظر، براساس مقادیر عددی به وسیله نرم افزار مشخص می شود و هیچ گونه ارزیابی و قضاوتی توسط اجراکنندگان رتبه بندی صورت نمی گیرد. از ویژگی های رتبه بندی IMI-100، شفافیت بالای آن است، به طوری که رتبه هر شرکت در هر شاخص، به راحتی قابل بررسی و صحه گذاری است.

درویش گفت: در سال 1399 ، اقتصاد ایران 1 درصد رشد داشته است. رشد واقعی فروش ۵۰۰ شرکت برتر 23.6 درصد بوده است. پس می توان گفت که شرکت‌های برتر، نقش لوکوموتیو اقتصاد کشور را داشته‌اند. فروش اولین شرکت ، 146.861 میلیارد تومان، فروش صدمين شركت 5.201 ميليارد تومان یعنی 85 درصد رشد نسبت به فروش صدمین شرکت سال قبل و جمع فروش صد شركت برتر ،2,283,382 ميليارد تومان یعنی 76 درصد رشد (اسمی) نسبت به سال قبل از آن داشته است.

مدیر مرکز رتبه بندی شرکت های برتر گفت: در رتبه‌بندي IMI-100 علاوه براينكه جايگاه هر شركت در فهرست‌هاي عمومي نشان داده مي‌شود، جايگاه شركت در گروه صنعتي مربوط نيز مشخص مي‌شود. در رتبه بندی سال 99، شرکت ها در 32 گروه صنعتی ( رشته کسب و کار) قرار گرفته اند. رده بندی شرکت های برتر در زمینه شركت‌هاي پيشرو (تعیین 10شركت‌ داراي بالاترين رشد طي دوره 4 ساله بين صد شركت برتر)، شركت‌هاي برتر از نظر رشد سريع (تعیین 5 شركت داراي بالاترين رشد طي دوره 4 ساله از هر دسته‌ صدتايي بعدی)، شركت‌هاي برتر صادرات گرا (تعیین 10شركت دارای بالاترين رتبه از نظر شاخص تركيبي صادرات) و شاخص تركيبي صادرات از تركيب سه شاخص ميزان صادرات، رشد صادرات و نسبت صادرات به فروش بدست مي آيد.

وی خاطرنشان کرد: مقايسه 500 شركت بزرگ و گروه‌هاي صنعتی رتبه‌بندي IMI-100 با 500 شركت بزرگ و گروه‌هاي صنعتی فهرست Fortune Global 500 مقايسه 500 شركت بزرگ و گروه‌هاي صنعتی رتبه‌بندي IMI-100 با 500 شركت بزرگ و گروه‌هاي صنعتی در رتبه‌بندي‌هاي مشابه در تركيه، هند و آمريكا. اين مقايسه‌ها اطلاعات مفيدي در زمينه مقايسه صنايع و رشته‌هاي مختلف كسب و كار در اين 4 كشور ارائه مي‌دهد.