با اعلام نتایج طرح ترازسنجی اتاق‌های سراسر کشور، اتاق تهران با کسب بالاترین امتیاز از مجموع نمرات حاصل از ارزیابی معیارهای عملکردی موردنظر، به تنهایی در جایگاه نخست و رتبه A اتاق‌های کشور قرار گرفت.

طرح ترازسنجی اتاق‌های سراسر کشور در سال 1399، به همت مرکز رتبه­بندی معاونت امور استان‌ها و تشکل‌های اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاوری ایران طراحی و اجرا شد.

مولفه‌های ارزیابی چه بود؟

به گزارش اقتصادطلایی به نقل از روابط عمومی اتاق تهران، طرح ترازسنجی 34 اتاق بازرگانی کشور بر اساس مدل مفهومی «اشمیتر و استریک» به اجرا درآمده‌است. این شیوه، یکی از جامع‌ترین مدل‌های مفهومی است که به خوبی ماهیت کارکردی سازمان‌های میانجی‌گر، از جمله اتاق بازرگانی، را مورد ارزیابی قرار می‌دهد. بر مبنای این مدل، اتاق بازرگانی به عنوان یک انجمن کسب‌وکار عضومحور، باید به گونه‌ای عمل کند که علاوه بر اینکه خدمات ویژه‌ای به اعضا ارائه می‌کند، بتواند مشوق‌های قانع‌کننده‌ای نیز به نهادهای حاکمیتی ارائه دهد تا قابلیت اعمال نفوذ و تأثیرگذاری بر تصمیمات و سیاست‌های کلان دولتی را داشته باشد.

در این طرح، بر مبنای ماموریت‌ها و فعالیت‌های اتاق بازرگانی، معیارهای پنج‌گانه حکمرانی، خدمات، عضویت، تاثیرگذاری بر سیاست‌ها و تنظیم‌گری به ترتیب با ضرایب عملکردی 30 درصد،20درصد،15درصد،25درصد و 10 درصد برای ارزیابی عملکرد این نهاد بخش‌خصوصی در استان‌ها تعیین و مورد پایش قرار گرفته‌است. همچنین بر اساس نظام ترازسنجی اتاق‌های کشور، 4 سطح عملکردی بر مبنای مجموع امتیازات به‌دست آمده اتاق های بازرگانی استانی شامل سطح A برای بازه 80 -100، سطح B برای بازه 60 -80، سطح C برای بازه 40-60، و همچنین سطح D برای بازه 0-40، تعریف شده‌است.

اتاق تهران چه امتیازهایی را به دست آورد؟

بر اساس نتایج ترازسنجی اتاق‌های بازرگانی کشور در سال 99، اتاق بازرگانی تهران با مجموع امتیاز 91.41 از 100، بالاترین امتیاز عملکرد را در میان اتاق‌های استانی به خود اختصاص داده و به تنهایی در سطح A عملکردی رتبه بندی شده‌است.

در این ارزیابی، اتاق تهران موفق شد در شاخص­های حکمرانی امتیاز قابل­توجه 90.66درصد، عضویت 88.67درصد، تاثیرگذاری بر سیاست‌ها 87.34درصد، خدمات 82.85درصد و حوزه تنظیم‌گری نیز امتیاز 80درصد از مجموع امتیازات را به دست آورده و در کلیه مولفه‌های قابل پایش، عملکرد مطلوبی را به نمایش بگذارد.

نتایج این ترازسنجی نشان می‌دهد، در شرایطی که میانگین اختلاف امتیازات عملکرد اتاق‌های استانی حدود 2.07 نمره است، اختلاف امتیازات اتاق تهران با دومین اتاق برتر استانی حدود 10 برابر میانگین است. همچنین در حالی که میانگین امتیازات اتاق‌های استانی کمتر از سطح متوسط و حدود 47 ارزیابی شده‌است، نمودار تطبیقی نتایج ترازسنجی اتاق تهران با میانگین عملکرد سایر اتاق‌ها، نشان می‌دهد که اتاق تهران با فاصله عملکردی قابل توجه و اختلاف امتیاز معنادار با میانگین نمرات اتاق‌ها، در صدر جدول امتیازات قرار گرفته است.

طبقه‌بندی رتبه‌های کسب شده از سوی اتاق‌های سراسر کشور در طرح ترازسنجی نشان می‌دهد که اتاق تهران به تنهایی در رتبه A قرار گرفته و پس از اتاق پایتخت، 7 اتاق در رتبه B، 13 اتاق در رتبه C و 12 اتاق نیز در رتبه D و آخر جای گرفته‌است. این در حالی است که نسبت به نتایج ارزیابی سال 96، دو اتاق از سطح عملکردی C بهB و سه اتاق از وضعیت D به C ارتقا یافته­اند، که نشانگر روندی رو به بهبود اما نسبتاً کند است. بر این مبنا، به نظر می­رسد اجرای برنامه­های توانمندسازی اتاق­های استانی با محوریت اتاق ایران و الگوبرداری از عملکرد اتاق تهران راهکار مناسبی برای ارتقاء سطح عملکرد اتاق‌های استانی در سال‌های آتی است.

مهمترین نقاط قوت و ویژگی‌های عملکردی اتاق تهران چه بود؟

به استناد گزارش تفضیلی نتایج رتبه‌بندی اتاق تهران که از سوی اتاق ایران منتشر شده، مهم‌ترین ویژگی‌ها و نقاط قوتی که حاکی از عملکرد مطلوب اتاق تهران در هر یک از این معیارها بوده، اعلام شده‌است.

حکمرانی خوب در اتاق تهران

شاخص حکمرانی میزان موفقیت اتاق‌ها در تحقق ماموریت‌های سازمانی و برخورداری از کارآمدی عملکردی و جلب رضایت ذینفعان را ارزیابی کرده و مستقیما با شیوه مدیریت و اداره اتاق‌ها در ارتباط است. بر این اساس مکانیزم حکمرانی اتاق‌ها، زمینه­ساز موفقیت و تقویت سرمایه اجتماعی اتاق‌ها در میان فعالان اقتصادی است.

بر اساس نتایج ارزیابی­ها، برجسته‌ترین نقطه قوت در عمکلرد اتاق تهران برخورداری از یک برنامه راهبردی جامع و تعیین اسناد و برنامه­های عملیاتی به روزرسانی شده و خروجی‌محور برای هر یک از بخش­های اتاق است. همچنین نحوه مطلوب مدیریت و ساختار سازمانی در راستای سند توسعه عضویت و سایر محورهای برنامه استراتژیک اتاق، ارائه شفاف اطلاعات و رویدادها و گزارشات برنامه­ای و نظارتی در سایت و نشست‌های عمومی اتاق، ایجاد زیرساخت‌های مناسب به‌ویژه در حوزه روابط­عمومی و فن­آوری اطلاعات، استقرار فرآیندهای نظام­مند منابع انسانی جهت بکارگیری نیروی متخصص، و همچنین بکارگیری فرآیندهای مالی منظم و پویا و ارائه گزارشات مالی بطور شفاف، از جمله دیگر موارد شاخصی بود که در فرآیند اداره امور اتاق، در این گزارش مورد توجه قرار گرفته و مطلوب ارزیابی شده‌است.

همچنین با توجه به مقایسه شاخص تعداد اعضا به کارکنان اتاق‌ها، در شرایطی که این نسبت در اتاق‌های استانی بطور میانگین 31 است، این نسبت در اتاق تهران شامل 192 عضو به ازای یک نفر نیروی انسانی بوده و این شاخص به خوبی بیانگر آن است که اتاق از سرمایه­های انسانی مطلوبی نیز برخوردار است و بهره­وری کارکنان نیز در سطح بسیار بالایی قرار دارد.

خدمات نوین اتاق تهران

در حالی که ارائه خدمات به اعضا و تشکل‌های اقتصادی به عنوان یکی از مهمترین ماموریت‌های سازمان‌های نمایندگی عضومحور محسوب می­شود، ارزیابی مطلوب امتیاز مولفه خدمات، گویای آن است که اتاق تهران فرآیند مشخص و مناسبی را به منظور نیازسنجی، طراحی، بازخوردگیری و بروزرسانی خدمات قابل ارائه خود بکار گرفته است، به نحوی که این خدمات در حوزه‌های مختلف و با کیفیت مطلوب در حال ارائه هستند.

بر اساس این گزارش، عملکرد درخشان موسسه آموزش اتاق تهران با دریافت کلیه امتیازات، آن را به یکی از پر قابلیت­ترین موسسات جهت تبدیل شدن به محور آموزش‌های کسب­وکار در استان تهران و حتی فراتر از آن بدل کرده است. در زمینه فرآیند ارائه خدمات مشاوره با محوریت معاونت کسب­وکار اتاق نیز، خدمات گسترده­ای در حوزه­های مختلف و از کانال‌های متنوع ارتباطی به فعالان اقتصادی ارائه می­شود. عملکرد اتاق در حوزه پژوهش و مطالعات اقتصادی نیز ارزیابی مناسبی را به نمایش گذاشته و ضمن اشاره گزارش به رشد قابل توجه در تولید گزارشات و مطالب اقتصادی، در عین حال پیشنهاداتی نیز برای بهبود عملکردها در این حوزه با تاکید بر ضرورت تمرکز بر گستره استانی ارائه شده است.

همچنین با توجه به محدودیت­های ناشی از پاندمی کرونا و تاثیرات آن بر برخی حوزه­های عملکردی اتاق، همچنان از دو رویداد جایزه امین­الضرب و مراسم انتخاب صادرکنندگان نمونه استانی، به عنوان یکی از مهمترین و اثربخش­ترین رویدادها در راستای اعتباربخشی به بخش خصوصی و تقویت برند اتاق تهران یاد شده است. در حوزه بین­الملل نیز با وجود تاثیر محدودیت‌ها بر روند جذب و اعزام هیات­های تجاری، تمرکز بر ارائه خدمات نوین و خلاقانه در این حوزه همچون برگزاری رویدادهای مجازی، انعقاد تفاهم­نامه­های بین­المللی، صدور گواهی فورس ماژور و همچنین ارائه خدمات مشاوره حقوق بین‌المللی مورد توجه قرار گرفته و از آنان به عنوان اقدامات بدیع و خلاقانه یاد شده است.

توسعه عضویت در اتاق تهران

در ارزیابی مولفه عضویت، روند رو به رشد تعداد اعضای اتاق تهران ، بر خلاف وضعیت غالب سایر اتاق‌های استانی، مورد توجه قرارگرفت. بخشی از این دستاورد مهم، متاثر از اقدمات راهبردی اتاق تهران در سال 99 مبنی بر ایجاد معاونت توسعه عضویت در ساختار اتاق، تاسیس پنجره واحد شروع کسب­و­کار و همچنین پیاده­سازی نظام ارزشیابی عملکرد کارکنان بر اساس شاخص­های بهره­وری بود و انتظار می­رود که نتایج حاصل از آن در سال‌های آتی به نحو کامل­تری به بار نشسته و منجر به توسعه عضویت در اتاق تهران شود. در شرایطی که در سال 95 نسبت تعداد کارت‌های عضویت به بازرگانی در اتاق تهران 18 درصد بوده است، این نسبت در سال 99 به عدد قابل توجه 60درصد رسید که این مهم، گویای اثربخشی اقدامات و برنامه­های شایسته اتاق تهران در راستای توسعه عضویت طی چهار سال اخیر است.

تاثیرگذاری بر سیاست‌ها

این مولفه میزان موفقیت اتاق‌ها در نمایندگی از اعضای خود و تاثیرگذاری بر سیاست‌های کلان اقتصادی در راستای منافع بخش خصوصی را مورد پایش قرار می­دهد. در این راستا عملکرد ارکان اصلی اتاق در فرآیند حمایت­گیری، اثربخشی اقدامات شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی، و به طور ویژه فعالیت منظم و اقدامات موثر کمیسیون‌های تخصصی اتاق با همکاری معاونت مربوطه، و همچنین حضور برجسته و فعال اتاق تهران در فضای رسانه­ای و اطلاع­رسانی گسترده به اعضا و ذینفعان به واسطه عملکرد مطلوب و اقدامات اثربخش واحد روابط عمومی اتاق تهران در دو حوزه ارتباطات و رسانه و همچنین چاپ و نشر، مورد توجه ویژه و ارزیابی مطلوب قرار گرفت. همچنین با توجه به ظرفیت‌های بالای اتاق تهران، بر ضرورت تمرکز بیشتر و بکارگیری منابع آن در جهت ایجاد برنامه‌ها و کمپین های تاثیرگذار بر سیاست‌ها (ADVOCACY) تاکید شده است.

حوزه تنظیم‌گری

در راستای ارزیابی عملکرد اتاق‌ها از منظر تنظیم­گری، حضور موثر نمایندگان اتاق در شوراهای حل اختلاف مالیاتی و تامین اجتماعی با محوریت معاونت کسب­و­کار و اقدام این معاونت نسبت به تهیه بانک اطلاعاتی، نظارت بر عملکرد و همچنین رتبه‌بندی نمایندگان مورد عنایت توجه قرار گرفت. همچنین در حوزه داوری نیز، بر ضرورت تلاش برای گنجاندن بند داوری در قراردادها و تبدیل مرکز داوری اتاق به مرجع داوری کسب­وکار تاکید شد.

در حوزه ساماندهای تشکل‌های اقتصادی نیز، برنامه‌های اثربخش و سیاستگذاری مطلوب اتاق تهران در زمینه ایجاد و حمایت از توسعه فعالیت‌های تشکلی در بخش‌های اولویت­دار اقتصادی و همچنین تدوین برنامه­های توانمندسازی برای آنان مورد تقدیر قرار گرفت. در این راستا در سال 1399، 25 تشکل در اتاق تهران ثبت و 5 موافقت اصولی دریافت شد. متعاقباً برنامه‌های حمایتی همچون ایجاد امکان بهره­گیری تشکل‌ها از ظرفیت خانه تشکل‌ها، اقدامات اثربخش در جهت توانمندسازی تشکل‌ها با حمایت از رویدادهای آموزشی، پژوهشی و ارائه تجهیزات و خدمات، عملکرد مطلوبی را در این حوزه به نمایش گذاشتند. همچنین در این راستا پیشنهاد رتبه­بندی تشکل‌ها نیز مطرح شد که پیش­تر، اتاق تهران مقدمات این طرح را فراهم ساخته و به زودی شاهد کلید خوردن پروژه رتبه­بندی و ارزیابی تشکل‌های اتاق تهران به منظور هدفمندسازی برنامه­های حمایتی و توانمندسازی آنها خواهیم بود.

پیشنهادهایی برای عملکرد بهتر

پس از انتشار نتایج فرآیند ارزیابی عملکرد اتاق­های استان‌ها، اقدامات مشخصی از سوی اتاق ایران در راستای تقویت و بهبود عملکرد اتاق­های استانی پیشنهاد شد که تمامی این موارد، در اتاق تهران در حال پیاده‌سازی و اجرا است. همچنین بطور مشخص، پیشنهادهایی نیز در برخی از حوزه­های مورد ارزیابی به اتاق تهران ارائه شد که پیگیری این موارد نیز در دست اقدام است. از جمله مهمترین این پیشنهادها شامل موارد ذیل است؛ ضرورت بکارگیری سیستم­های نوین منابع انسانی، کاهش وابستگی اتاق به درآمدهای 1، 3 و 4 در هزار، توجه ویژه به توسعه گستره ارائه خدمات به شهرستان‌های استان تهران، تلاش برای درآمدزایی از مسیر توسعه و تنوع خدمات و عضویت، ارتقاء مرکز داوری، تلاش برای ایجاد پایگاه داده و پژوهش های مرتبط با موضوعات استانی، ایجاد بانک‌های اطلاعاتی و همچنین سامانه نظرخواهی از اعضا بالفعل و بالقوه و تشکل‌های اقتصادی.

خدمات گسترده اتاق تهران

اگرچه به اذعان کارشناسان ارزیابی عملکرد اتاق­های استانی، در طرح ترازسنجی سال 99 سخت­گیرانه­ترین فرآیندهای ارزیابی مستندات و بازدیدهای حضوری برای اتاق تهران بکار بسته شد و در این مسیر چندین هزار صفحه مستندات و گزارشات درخواستی مورد واکاوی قرار گرفت، اما همچنان بخش قابل توجهی از اقدامات بدیع و سرمایه­گذاری­های مادی و معنوی اتاق تهران که سرفصل ارزیابی آنان در شاخص­های قابل پایش توسط این مدل گنجانده نشده یا نمونه مشابه استانی در خصوص آنان وجود نداشته، آنچنان که بایسته است، مورد ارزیابی قرار نگرفت. از جمله تجهیز و بازسازی بیمارستان بازرگانان، ایجاد پنجره واحد شروع کسب­وکار، مراکز خدمات سرمایه­گذاری و نوآوری و مدرسه کسب­و­کار، اقدامات گسترده در حوزه مسئولیت‌های اجتماعی، تاسیس خانه تشکل‌ها و تدوین آئین­نامه­های حمایتی، ایجاد سیستم ارتباط با مشتریان CRM و … شاخص‌های قابل توجهی است که از سوی اتاق تهران به کار گرفته شده است. در عین حال اتاق تهران آمادگی خود را برای طراحی و پیگیری برنامه‌های الگوسازی و توانمندسازی اتاق های استانی با محوریت اتاق ایران اعلام کرده‌است.