نمایندگان بخش خصوصی و دولتی در نشست شورای سیاستگذاری همکاری‌های دوجانبه ایران و عراق که در اتاق تهران و به همت اتاق بازرگانی مشترک ایران و عراق برگزار شد، دغدغه فعالان بخش خصوصی نسبت به کاهش حجم تجارت دوجانبه و به طور خاص صادرات ایران به عراق مطرح و دلایل و راه‌کارهای آن نیز مورد بررسی قرار گرفت.

نشست شورای سیاستگذاری همکاری‌های دوجانبه ایران و عراق با همکاری اتاق بازرگانی تهران و اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق برگزار شد. در این نشست که مسئولانی از برخی دستگاه‌های دولتی نیز در آن حضور داشتند، نمایندگان بخش خصوصی و دولت، در مورد راهکارهایی برای توسعه مناسبات اقتصادی ایران با عراق به گفت‌وگو نشستند.

به گزارش اقتصادطلایی به نقل از روابط عمومی اتاق تهران، در این جلسه، فعالان اقتصادی از کاهش حجم تجارت دوجانبه و به‌ویژه افت صادرات ایران به عراق طی ماه‌های اخیر، ابراز نگرانی کردند و نبود یک نقشه راه و استراتژی مشخص را دلیل فراز و فرود رخ داده در مناسبات تجاری ایران با همسایه غربی عنوان کردند و هشدار دادند که تعلل در ایجاد بسترهای لازم برای ماندگاری بخش اقتصادی ایران در بازار عراق، زمین بازی را برای دیگر رقبا از جمله ترکیه خالی می‌کند.

هدفگذاری تجارت 10 میلیارد دلاری برای سال 1401

در ابتدای این نشست، دبیرکل اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق در سخنانی، از جمله اهداف تشکیل شورای سیاستگذاری همکاری‌های دو جانبه ایران و عراق را کمک به تقویت دیپلماسی اقتصادی کشور و هم‌گامی با سیاست‌های دولت در عرصه توسعه مناسبات اقتصادی کشور با همسایگان عنوان کرد و یادآور شد که در هیات رئیسه اولین اجلاس این شورای سیاستگذاری، علاوه بر مقامات بخش‌خصوصی از اتاق بازرگانی، مدیران تصمیم‌گیر در سایر دستگاه‌های اجرایی از جمله معاونت اقتصادی وزارت خارجه، وزارت اقتصاد، وزارت راه و شهرسازی و نیز سازمان توسعه تجارت حضور دارند.

جهانبخش سنجانی سپس به افت صادرات ایران به عراق در پنج ماهه امسال اشاره کرد و با بیان اینکه آمارها نشان می‌دهد در این مدت، صادرات کشور به عراق از نظر وزنی 22 درصد و از حیث ارزش نیز 8 درصد در مقایسه با مدت مشابه سال پیش، کاهش یافته است، افزود: با این حال، عراق همچنان دومین شریک تجاری ایران است و در پنج ماهه امسال، از هر 5 دلار کالای صادراتی ایران، یک دلار به مقصد عراق بوده و برای امسال نیز، هدفگذاری تجارت 10 میلیارد دلاری با این کشور پیش‌بینی شده است.

وی همچنین از صدور مجوز برگزاری 30 نمایشگاه محصولات و خدمات ایرانی در شهرهای مختلف عراق برای امسال، خبر داد و تصریح کرد که مجوز تاسیس پنج مرکز تجاری ایران در عراق نیز صادر شده است. دبیرکل اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق در عین حال، به ظرفیت استان‌های همجوار و معین کشور عراق در توسعه روابط اقتصادی با این کشور و تعیین سیاست‌ها و راهکارهای تجاری، اشاره کرد و یادآور شد که برگزاری اجلاس مشترک استان‌های همجوار، در دستورکار قرار دارد.

دیپلماسی اقتصادی، ضامن توسعه و امنیت کشور

رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق نیز در این نشست، راهکار توسعه در کشور و بهبود مناسبات بین‌المللی و از همه مهم‌تر حفظ و تقویت امنیت کشور را، توجه به مقوله دیپلماسی اقتصادی و محوریت آن در تصمیم‌گیری‌های کلان، عنوان کرد و با این حال، تصریح کرد که هنوز در کشور به‌رغم اتفاق‌نظر مسئولان و مقامات در دولت و حاکمیت، به تقویت دیپلماسی اقتصادی چندان توجه نشده است.

به گزارش روابط عمومی اتاق تهران، یحیی آل‌اسحاق با بیان اینکه تشتت آرا، از جمله آفاتی است که دیپلماسی اقتصادی در کشور را دچار نقص کرده است، بر ضرورت حمایت همه‌جانبه در کشور از تصمیمات حوزه دیپلماسی اقتصادی و حفاظت از آن، تاکید کرد.

رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق در ادامه، توسعه روابط اقتصادی ایران با عراق را ضامن امنیت در مرزهای مشترک با این کشور عنوان کرد و با اشاره به تشکیل شورای سیاستگذاری همکاری‌های دوجانبه دو کشور، افزود: این شورا که اعضای آن مرکب از فعالان اقتصادی از اتاق‌های بازرگانی و مقامات استانی و برخی دستگاه‌های اجرایی است، می‌تواند سیاست‌های اقتصادی ایران و عراق را تببین کند.

تلاش برای درهم‌تنیدگی اقتصاد ایران و عراق

همچنین، بهمن عشقی، دبیرکل اتاق تهران، نیز در سخنانی با بیان اینکه در توسعه مناسبات با کشورها، بخش خصوصی باید پیش‌قدم شود و مورد حمایت دولت نیز قرار گیرد، بر ایجاد بسترهایی برای درهم‌تنیدگی بیشتر اقتصادی میان دو کشور ایران و عراق تاکید کرد و یادآور شد که افتراقات دو کشور، جز با کمربندهای اقتصادی برطرف نخواهد شد.

وی با اشاره به اینکه تامین برق، یکی از چالش‌های امنیتی دولت عراق است، افزود: دولت و حاکمیت در ایران باید راهکاری برای این مسئله داشته باشند و از جمله حلقه‌های امنیتی که عراق را به ایران پیوند می‌زند، تامین انرژی و برق این کشور است. استان‌های همجوار با عراق می‌توانند به کارخانه‌های تامین برق این کشور تبدیل شوند.

دبیرکل اتاق تهران در عین حال، با بیان اینکه عراق نیز باید در تجارت با ایران، منتفع شود و مناسبات یک‌جانبه نمی‌تواند برای همیشه دوام داشته باشد، بر تدوین نظام راهبردی در مناسبات اقتصادی ایران با عراق و اجرا و پیاده‌سازی آن از سوی بخش خصوصی، تاکید کرد.

کاهش صادرات گاز و بنزین ایران به عراق

فرزاد پیلتن، سرپرست دفتر غرب آسیای سازمان توسعه تجارت، نیز در این نشست دلیل اصلی کاهش صادرات ایران به عراق طی مدت اخیر را مربوط به کاهش حدود 60 درصدی صادرات گاز و کاهش 80 درصدی صادرات بنزین ایران به این کشور دانست و عنوان کرد که طبق بررسی‌ها از ۱۰۰ قلم کالای صادراتی ایران به عراق، صادرات ۲۰ قلم کالا کاهشی بوده است.

پیلتن همچنین، سختی بازگرداندن ارز صادرات از عراق را یکی از مشکلات جدی صادرکنندگان ایرانی عنوان کرد که به گفته وی، صادرکنندگان ناچار هستند به دلیل تحریم‌ها، ارز صادراتی خود را از روش‌های غیر بانکی به داخل کشور بازگردانند. وی همچنین، حمل‌ونقل و ترانزیت کالا از ایران به عراق را از دیگر مشکلات این بخش دانست و با بیان اینکه اغلب کالاهای صادراتی ایران در پایانه‌های مرزی با عراق، تخلیه و بارگیری مجدد می‌شود، از تخلف در جعل گواهی‌های استاندارد کالاهای صادراتی به عنوان یکی دیگر از مشکلات صادرات به عراق یاد کرد و یادآور شد که حدود 20 شرکت بازرسی جدید از سوی ایران به استاندارد عراق معرفی شده است.

سرپرست دفتر غرب آسیای سازمان توسعه تجارت، در ادامه از راهکار انتخاب رایزنان بازرگانی کشورهای همسایه، از میان مدیران و فعالان اقتصادی استان‌های همجوار با این کشورها، خبر داد که به گفته وی، برای کشور ترکیه، رایزن بازرگانی از آذربایجان شرقی در حال اعزام به این کشور است.

وی ایجاد پایانه‌های صادراتی در استان‌های همجوار با کشورهای هدف را از دیگر راهکارهای سازمان توسعه تجارت ایران برای تقویت مناسبات اقتصادی به همسایگان عنوان کرد و افزود: برای ایجاد درهم‌تنیدگی اقتصادی و تجاری میان ایران و عراق، باید به سراغ تولید و صادرات مشترک با این کشور رفت.

اعزام دیپلمات‌ها با زمینه اقتصادی

در ادامه، موسی طباطبایی، رئیس اداره خلیج فارس وزارت امور خارجه، نیز در سخنانی با بیان اینکه به دنبال این هستیم تا دیپلمات‌ها و سفرایی را به کشورهای همسایه اعزام کنیم که دغدغه تقویت مناسبات اقتصادی ایران با این کشورها را داشته باشند، گفت: بخش خصوصی می‌تواند نفوذ اقتصاد ایران در بازار عراق را نهادینه کند. با این حال، فعالان اقتصادی باید به طور منسجم‌تر برای ورود به بازار عراق و سوریه، تلاش کنند.

وی با اعلام اینکه، کمیسیون مشترک ایران و عراق به وزارت اقتصاد محول شده و دبیرخانه این کمیسیون نیز در سازمان سرمایه‌گذاری‌های خارجی مستقر است، از برنامه‌ریزی برای برگزاری چند اجلاس استانی میان ایران و عراق طی ماه‌های آتی خبر داد و یادآور شد که وزارت خارجه قصد دارد تا اجلاس استان‌های دو کشور را هر شش ماه به طور مرتب برگزار کند.

نگرانی از کاهش سهم ایران در بازار عراق

یونس ژائله، رئیس اتاق بازرگانی تبریز نیز در این نشست، دلیل کاهش حجم مراودات ایران و عراق را در نبود نقشه راه همکاری‌های اقتصادی با این کشور همسایه عنوان کرد و گفت: این در حالی است که ترکیه موفق شد‌ه‌است طی چند ماه اخیر، 4 میلیارد دلار به رقم صادرات خود به عراق اضافه کند و به این ترتیب، میزان صادرات ترکیه به عراق طی نیمه نخست سال میلادی جاری، به 11.8 میلیارد دلار رسیده‌است.

وی با بیان اینکه قیمت محصولات غذایی ترکیه در بازار عراق، از محصولات مشابه ایرانی گران‌تر است، افزود: گرایش مردم عراق به مصرف کالاهای ترکیه، روز به روز در حال افزایش است.

ژائله با تاکید بر اینکه، تجارت یک‌طرفه ایران با عراق، سرانجامی برای کشور ندارد و باید قراردادهای متقابل با این کشور منعقد شود، افزود: متاسفانه در بخش مواد خوراکی و غذایی در حال واگذاری قفسه فروشگاه‌های زنجیره‌ای عراق به ترکیه هستیم و با توجه به روندی که دولت ترکیه در پیش گرفته و اعطای خط اعتباری 10 میلیارد دلاری اگزیم‌بانک این کشور برای حضور شرکت‌ها و محصولات ترک در بازار عراق، طی ماه‌های آتی احتمالا از حجم بازار ایران در عراق بیشتر کاسته خواهد شد.

در ادامه این جلسه، برخی دیدگاه‌ها و نظرات از سوی حاضران در این نشست، مطرح شد و مدیران بخش خصوصی و دولتی حاضر در پانل به پرسش‌ها و ابهامات طرح شده پاسخ گفتند.