مهراد عباد، عضو هیات نمایندگان اتاق تهران در یادداشتی به مصائب کارآفرینی و شروع کسب و کار در ایران پرداخته است.

به گزارش اقتصادطلایی به نقل از روابط عمومی ،رابرت کیو ساکی در کتاب «پدر پولدار، پدر بی پول» تنها یک جمله را می خواهد به جوانان جویای کار پیشنهاد دهد؛ اینکه تنها راه خلق ثروت اعم از دارایی های واقعی، مالی و انسانی، کارآفرین بودن است و نه کارمندی، یا به عبارت دیگر، راه حل او سرمایه گذاری یا خویش فرمایی است. البته شاید در ایران اوضاع کمی فرق کند.

در مدارس به دانش آموزان می‌آموزند که درس بخوانند و مدارک مختلفی را دریافت کنند تا در نهایت بتوانند شغل با درآمدی مناسبی پیداکنند. این روش کاملا برخلاف روش پرورش یک کارآفرین است.

پس از پایان دوران تحصیل، جوانان برای کسب تجربه و درآمد، راهی بازار کار می شوند. بخشی از آنها مشغول کارهایی که نیاز به تجربه زیادی ندارد می شوند و البته برخی از آنها نیز بعد از مدتی کسب تجربه، در صدد کارآفرینی و ایجاد کسب وکار شخصی بر می‌آیند و از آنجایی که در این زمینه، آموزش‌های کافی ارائه نشده است، چالش‌ها از همین مرحله آغاز می‌شود.

این آموزش به متقاضیان ورود به محیط کسب وکار ارائه نشده است که انواع شرکت‌ها چه ویژگی‌هایی دارند، مزیت ایجاد فعالیت رسمی به غیر رسمی چیست. یا در شروع چگونه باید با سازمان های دولتی و غیردولتی مختلف تعامل کنند. این جوان تازه فارغ‌التحصیل شده، نمی‌داند که چگونه با اداره مالیات، بیمه، ثبت شرکت‌ها، اتاق بازرگانی، بانک ها، شرکت های دولتی بزرگ، گمرک و وزارتخانه های مختلف باید مواجه شود.

از سوی دیگر، تصور عموم جوانان با توجه به عدم اعتماد آنها به دولت ها بر این است که راه اندازی یک کسب وکار به صورت غیررسمی (زیرزمینی) بسیار آسان تر بوده و با صرف هزینه کمتر میسر است. البته این انگاره، چندان هم دور از واقعیت نیست؛ اساسا اگر شروع کسب وکار در کشور سهل و بدون پیچیدگی باشد، کسی به کسب و کارهای زیرزمینی روی نمی‌آورد. به هر روی، راه صحیح کارآفرینی، همان راهی است که قانون نشان می‌دهد. این مسیر، اگرچه مسیری پرسنگلاخ است اما همان است که تمام بزرگان عرصه کارآفرینی کشور نیز آن را پیموده‌اند.

از این رو، شایسته است که دولت و بخش خصوصی در نشان دادن این مسیر به متقاضیان ورود به عرصه کارآفرینی و شروع کسب و کار فعال تر ظاهر شوند و حمایت‌های لازم را از آنان به عمل آوردند؛ انتظار این است که دست کم در حوزه آموزش پیش از شروع کسب و کار، اقدامات مفیدتر و به روزتری صورت گیرد. در ادامه برخی مصائب یک جوان کارآفرین در شروع کسب وکار مورد اشاره قرار می‌گیرد.

یک فرد در نقطه آغاز باید چند مرحله ثبت نام اولیه برای دریافت مجوزهای شروع کسب و کار به انجام برساند.

به طوری که دریافت کد اقتصادی، ثبت نام ارزش افزوده و دریافت شناسه ملی بخشی از این مراحل است و ثبت نام و دریافت این مجوزها چندین ماه به طول می انجامد؛ در عین حال،‌ فرآیندهای غیرشفافی در این مسیر وجود دارد که ممکن است، فعالان اقتصادی را به خطا انداخته و متحمل پرداخت هزینه کند.

یک جوان فعال اقتصادی باید برای دریافت کارت بازرگانی از هفت‌خوان وزارت صمت و اتاق بازرگانی بگذرد و چنانچه شانس با او یار باشد، گرفتار شرکت‌های غیر معتبر ثبتی جهت دریافت کارت بازرگانی نشود.

علاوه بر این، یک فعال اقتصادی که اقدام به تاسیس شرکت کرده، برای پوشش بیمه‌ای کارکنان خود باید کدکارگاهی دریافت کند که این امر نیاز به صرف چندین روز زمان است تا از بروکراسی اداری سازمان بیمه‌گر عبور کند. این فرد احتمالا نیازمند تسهیلات جهت تامین نقدینگی و سرمایه اولیه نیز خواهد بود؛ حال‌‌‌ آنکه دریافت تسهیلات از بانک ها برای یک جوان کارآفرین تازه کار، امری است بس دشوار. چنانکه دریافت تسهیلات بدون در اختیار داشتن سند ملکی، تقریبا محال است. بانک ها به شرکت‌های کوچک و تازه کار که هنوز اعتباری کسب نکرده‌اند، تسهیلاتی نمی‌پردازند و تسهیلات بانک ها عمدتا به سوی شرکت‌های بزرگ دولتی و خصوصی روانه می‌شود.

یک جوان کارآفرین برای ارتباط با شرکت‌های بزرگ دولتی باید مستندات بسیاری را ارائه کند و همچنین ممکن است، درگیر قراردادهای یک طرفه با این شرکت‌ها شود که در هر حال بازنده خواهد بود؛ ضمن آنکه این فعالان اقتصادی برای دریافت مطالبات خود شاید باید سال‌ها در انتظار بماند. در مسیر تعامل با وزرات خانه های مختلف نظیر وزارت صمت و بهداشت نیز دشواری های بسیاری وجود دارد و این جوان کار‌آفرین برای ارسال یک نامه یا دریافت پاسخ آن باید کفش آهنین به پا کند.

این جوانان همان‌ها هستند که قرار است توسعه پایدار ایجاد کنند و رشد اقتصادی را رقم بزنند. اما با وجود دشواری ها و موانعی که بخشی از آنها در این نوشتار مورد اشاره قرار گرفت، بسیاری از آنها فعالیت زیرزمینی را ترجیح می‌دهند و البته بخشی از آنها نیز راه مهاجرت را در پیش می‌گیرند.