در طول چرخه های اقتصادی عموما سه عامل به‌عنوان پیش‌برنده اقتصاد به سمت رکود در نظر گرفته می شوند؛ منحنی برگشتی تفاضل بازدهی اوراق قرضه، شوک قیمت کامادیتی ها و سیاست های انقباضی. در شرایط کنونی به‌نظر می‌رسد که هر سه عامل در حال وقوع هستند.

به گزارش اقتصادطلایی به نقل از پایگاه خبری بازار سرمایه (سنا)، منحنی تفاضل بازدهی اوراق خزانه داری ایالات متحده تا حد وارونگی نزدیک شده، وضعیتی که در آن بازدهی کوتاه مدت بیشتر از بازدهی با مدت زمان طولانی تر است، که اغلب قبل از وقوع رکود اتفاق می افتد.

منحنی تفاضل بازده اوراق قرضه، از تفاضل نرخ بازدهی اوراق ۱۰ ساله و ۲ ساله تشکیل شده است. این منحنی پیش از آغاز چرخه های رونق معمولا در قله قرار دارد. که زمانی است که شاهد رشد اقتصادی سریع تر، افزایش تورم و افزایش نرخ بهره توسط فدرال رزرو هستیم. افزایش شیب منحنی به این معنی است که بازده اوراق قرضه بلندمدت بیشتر از بازده اوراق کوتاه مدت افزایش می یابد. در این حالت همه نسبت به آینده اقتصاد خوش بین هستند و ریسک بلند را ناچیز در نظر می گیرند.

از سوی دیگر، زمانی که سرمایه‌گذاران انتظار رشد ضعیف‌تر یا آهسته‌تر، نرخ تورم پایین‌تر و نرخ‌های بهره پایین‌تر از سوی فدرال رزرو را دارند، منحنی بازده اغلب به یک کف می رسد. در این حالت، کاهش بازده اوراق بلندمدت سریع‌تر از بازده اوراق کوتاه مدت می شود، یعنی سرمایه گذاران نگاهی بدبینانه به چشم‌انداز ده ساله دارند. گاهی ممکن است حتی بازدهی اوراق ۲ ساله از ۱۰ ساله پیشی بگیرد که انتظارات انبساطی بازار را منعکس می کند.

نمودار زیر یک دوره پنجاه ساله از چرخه اقتصادی را نشان می دهد که دوره رکورد بدنبال معکوس شدن منحنی تفاضل واقع شده است.

آیا یک رکود جهانی در راه است؟

ادامه رشد قیمت کالاهای اساسی

در اروپا، هزینه های انرژی به سطوح بی سابقه ای رسیده است، همچنانکه تحریم ها علیه روسیه بحران جهانی کامادیتی ها را تشدید می کند. قیمت نفت کماکان بالاتر از ۱۱۰ دلار قرار دارد و گاز اروپا با رشد بیش از ۲۰۰ درصدی همراه بوده است. قیمت فلزات اساسی در حال افزایش است، مس در رکورد تاریخی اش قرار دارد و با تحریم فولاد روسیه در مسیر اروپا، ادامه رشد قیمت محصولات فولادی نیز قابل پیش بینی است. گذشته از این، قیمت گندم، ذرت و دانه های روغنی رکوردهای بالای جدیدی را ثبت کرده اند، چراکه ۲۸ درصد صادرات گندم و ۱۶ درصد صادرات ذرت دنیا از طریق روسیه و اوکراین تامین می شده است.

سیاست های انقباضی بانک های مرکزی

مهار تورم ناشی از افزایش عرضه پول بانک های مرکزی را به شروع چرخه انقباضی سوق داده است. نشست فدرال رزرو، نشست بانک مرکزی انگلیس، ژاپن و استرالیا در هفته پیش رو برگزار خواهد شد. همچنان که فدرال رزرو برنامه خرید اوراق را پایان می دهد، آقای پاول که از مدتی قبل در را به روی افزایش ۲۵ واحدی نرخ بهره باز کرده است. هرچند برخی از سرمایه گذاران انتظار فازایش ۵۰ واحدی داشته اند. بنظر می رسد که فدرال رزرو از وارد کردن شوک به بازار خودداری می کند و ترجیح می دهد افزایش نرخ بهره آهسته اما پیوسته ادامه یابد. بطوری که ممکن است تا نوامبر شاهد افزایش ۲۵ واحدی در هر نشست باشیم.

بانک مرکزی انگلیس پس از افزایش ۱۵ واحدی نرخ بهره در نشست دسامبر و افزایش ۲۵ واحدی در نشست فوریه، حالا به دنبال افزایش ۲۵ واحد اساسی دیگر در نشست ماه مارس است.

بانک مرکزی استرالیا هنوز نرخ بهره را در سطح ۰.۱ درصد نگه داشته و منتظر چند گزارش ماهانه دیگر از تورم مصرف‌کننده است تا مطمئن شود که افزایش نرخ بهره رشد اقتصادی را کاملا متوقف نمی کند.

کاهش سرعت رشد اقتصاد جهانی یا رکورد

در شرایطی نااطمینانی گسترده کنونی، حتی اگر رکود اقتصاد جهانی هنوز دور از وقوع باشد ولی اقتصاد به ما آموخته که سیاست های انقباضی سرعت رشد اقتصادی را کاهش خواهد داد. بویژه در شرایطی که علاوه بر افزایش عرضه پول که به تورم دامن زده، زنجیره عرضه نیز بدلیل کرونا، جنگ و تحریم های گسترده علیه روسیه آسیب دیده و مختل شده است.

آیا یک رکود جهانی در راه است؟

شاخص های اصلی سهام ایالات متحده از جمله شاخص S&P حوالی ۲۳.۶ درصد از رشد پس از همه گیری را اصلاح کرده اند.

آیا یک رکود جهانی در راه است؟

ولی در اروپا وضعیت بازارهای دارایی شکننده تر است. شاخص داکس ۴۰ آلمان نزدیک به ۴۵ درصد ریزش از قله تاریخی اش داشته است.

آیا یک رکود جهانی در راه است؟

شاخص فوتسی بریتانیا نیز نزدیک به ۳۵ درصد سقوط را در یک ماه اخیر تجربه کرده است.

در حال حاضر کارشناسان گلدمن ساکس احتمال وقوع رکود در سال آینده را ۳۵ درصد برآورد کرده اند ولی استراتژیست های ارشد وال استریت در این بانک پیش بینی رشد تولید ناخالص داخلی ایالات متحده در سال ۲۰۲۲ را از ۲ درصد قبلی به ۱.۷۵ درصد کاهش داد. این در شرایطی که است که پیش بینی های عمومی انتظار افزایش ۲.۷ درصدی را داشته اند.

* علی مرتضوی، تحلیلگر شرکت بین المللی اینوسلو

**عضو انجمن تحلیلگران تکنیکال بریتانیا