اقتصادطلایی :حمید اندرز چمنی نظریه پرداز اجتماعی در سلسله بررسی های خود در حوزه های مختلف اجتماعی و اقتصادی ، فرهنگی و هنری اینبار بسراغ موضوع فساد و تخلفات در ادارات و سازمانها رفته است تا به علت و معلولها و چرایی و چگونگی های این اپیدمی چند وجهی بپردازد تا با طر ح سوال در حوزه ی باید ها و نباید ها ی این اتفاق پر از نفاق که به اعتبار زدایی و ریشه های اعتماد افراد نسبت به خود و جامعه ای که در آن زندگی می کند آسیب می رساند و فضاهای چند قطبی درست می نماید خوانندگان نشریه را مطلع نماید .

ببینید دوستان من ، ما هنوز در شرایطی قرار داریم که اولاٌ حلقه بخش های مهم مدیریتی کشور بسیار تنگ و بسته است . ثانیاٌ انتخاب ” مدیران شایسته ” جای خود را به انتخاب “مریدان وابسته” داده است. یعنی نه آنکه بیشترین تخصص و کارامدی را دارد، بلکه آنکه بیشترین میزان ارادت و بله گویی را در کارنامه خود دارد شانس انتخاب می یابد. که در ابتدایی ترین قبض و بسط های شخصیتی خود سرگردان هستند. و واسطه همین مدیران مقوایی کمتر پیش می آید که فساد رخ داده در یک سازمان به محض کشف، آشکار شود. تلاش این دسته از مدیران الا کلنگی اینگونه مجموعه های گل درشت برای لاپوشانی تخلفات متوسل به ملاحظات می شوند که به زعم خودشان برای حفظ آبروی سازمان انجام می شود، باعث می شود سوء ظن ذینفعان بیرونی، از شخص به سازمان تغییر یابد و لذا زمانی موضوع اعلان می شود که دیگر شایعات و اخبار غیر رسمی همه جا را پرکرده است و درجه مقبولیت و اعتماد به آن سازمان به شدت کاهش یافته است.
در کشورهای پیشرو در زمینه مبارزه با فساد، برای افشاگران فساد و سوء استفاده از قدرت مصونیتهای قضایی و حمایتهای حقوقی پیش بینی شده است. اما در کشور ما در گذشته نه چندان دور افشاگران بسیار آسیب پذیرند و بارها دیده شده است که پایشان به سازمانها و نهادها کشیده می شود و وپر فراوان محکومیت هایی هم می گرفتند .البته این موضوع الان الحمدالله در سایه حضور مدیریت عدالت محور جناب آقای دکتر رئیسی رییس،قوه.. بشدت کاهش پیدا کرده و عدالت نفس کشیدنهای تازه ای را آغاز کرده است.
نکته بسیار مهم و قابل تامل در فرایندها و اقدامات اداری در کشور ما که بسیار هم بالاست محرمانگی هاست و متاسفانه این موضوع برای اکثر مدیران ما عادت شده است که روی هر نامه کم اهمیتی مهر محرمانه بزنند و آن را از جریان عادی مکاتبات خارج و فرصت گردش آزاد اطلاعات را مختل کنند. به همین جهت ناکارامدیها و تصمیم گیریهای غلط، تبعیضها، سوء استفاده ها و تبانیها زیر مهرهای محرمانه پنهان می مانند. تا زمانی که طشت رسوایی شان بصدا در آید .
باید تاکید داشته باشم در نظام اداری و سازمانی کشور ما متاسفانه ، افراد بیش از اندازه مهم و مؤثرند. در ادارات و و سازمانها قدرت یک کارشناس، ممیز، مسئول دفتر، بازرس و حراست و مانند اینها در اثرگذاری بر فرایند یک کار بسیار بالاست. او می تواند کاری را در چند دقیقه انجام دهد یا آنرا چند ماه به عقب بیاندازد و این تفاوت آشکار در زمان، در هیچ جای فرایند کار قابلیت رصدکردن یا جلوگیری خودکار ندارد. شیوه توزیع وظائف به گونه ایست که کارشکنیها در جایی از فرایند سازمانی بیرون نمی زند تا ایراد آشکار شود و لذا فرد فاسد با آسودگی خاطر حکومت خود مختار راه می اندازد.
استقرار خدمات دولت الکترونیک در نظام اداری و سازمانی کشور هم به مقوله ای بس اشفته و پر فراز و نشیبی تبدیل شده است وبسیار با کندی پیش می رود و ایران جایگاه ضعیفی از حیث دولت الکترونیک در منطقه و دنیا دارد. در استقرار دولت الکترونیک از تجربیات دنیا استفاده نمی کنیم و چرخ را از نو اختراع می کنیم. همچنین همکاری بین دستگاهی بسیار ضعیف است و هر سازمانی ساز خودش را می زند و لذا در صورت الکترونیکی شدن خدمات آنها، کار جزیره ای باعث باز ماندن مجاری سوء استفاده خواهد شد.

نکته بسیار مهم و قابل تامل در فرایندها و اقدامات اداری در کشور ما که بسیار هم بالاست محرمانگی هاست و متاسفانه این موضوع برای اکثر مدیران ما عادت شده است که روی هر نامه کم اهمیتی مهر محرمانه بزنند و آن را از جریان عادی مکاتبات خارج و فرصت گردش آزاد اطلاعات را مختل کنند. به همین جهت ناکارامدیها و تصمیم گیریهای غلط، تبعیضها، سوء استفاده ها و تبانیها زیر مهرهای محرمانه پنهان می مانند. تا زمانی که طشت رسوایی شان بصدا در آید .
باید تاکید داشته باشم در نظام اداری و سازمانی کشور ما متاسفانه ، افراد بیش از اندازه مهم و مؤثرند. در ادارات و و سازمانها قدرت یک کارشناس، ممیز، مسئول دفتر، بازرس و حراست و مانند اینها در اثرگذاری بر فرایند یک کار بسیار بالاست. او می تواند کاری را در چند دقیقه انجام دهد یا آنرا چند ماه به عقب بیاندازد و این تفاوت آشکار در زمان، در هیچ جای فرایند کار قابلیت رصدکردن یا جلوگیری خودکار ندارد. شیوه توزیع وظائف به گونه ایست که کارشکنیها در جایی از فرایند سازمانی بیرون نمی زند تا ایراد آشکار شود و لذا فرد فاسد با آسودگی خاطر حکومت خود مختار راه می اندازد.
استقرار خدمات دولت الکترونیک در نظام اداری و سازمانی کشور هم به مقوله ای بس اشفته و پر فراز و نشیبی تبدیل شده است وبسیار با کندی پیش می رود و ایران جایگاه ضعیفی از حیث دولت الکترونیک در منطقه و دنیا دارد. در استقرار دولت الکترونیک از تجربیات دنیا استفاده نمی کنیم و چرخ را از نو اختراع می کنیم. همچنین همکاری بین دستگاهی بسیار ضعیف است و هر سازمانی ساز خودش را می زند و لذا در صورت الکترونیکی شدن خدمات آنها، کار جزیره ای باعث باز ماندن مجاری سوء استفاده خواهد شد.

از دیگر چالش های حائز اهمیت در جامعه ما شفاف سازی هاست هرچند بسیاری از مسئولین ما مدام دم از ضرورت ایجاد شفافیت در کشور می زنند. اما گویی این سخن را برای دیگران می گویند. کمتر مسئولی از خود و سازمان تحت تصدی خود شروع می کند. بسیاری از سازمانها و مجموعه های عمومی غیر دولتی به دنبال معافیت از اجرای تکالیف شفافیت به مقامات بالا ی کشور متوسل می شوند و اکثراٌ هم موفق می شوند. بخش عمده ای از شرکتهای بخش عمومی مالیات نمی دهند، درامد نفت کشور و خرج کرد آن شفاف نیست، وامهای کلان مخفی نگه داشته می شود، بررسی هامهم مخفیانه انجام می شود وووو متأسفانه و صد متأسفانه سفارش کردن در فرهنگ ما هیچ قبحی ندارد وتبدیل به یک رفتار عادی و بلکه موجه شده است. افراد برای راه افتادن کارشان مرتباٌ متوسل به وکیل و وزیر و حاج آقا و دکتر و و و می شوند و ایشان هم بسادگی تلفن را برمی دارند یا دست خطی می نویسند و به فلان مسئول توصیه و سفارش می کنند که ” کار این دوست محترم را راه بیاندازند.” و این چنین حق ناحق، الویتها باطل و مقررات زائل می شوند.
دوستان توجه داشته باشند نکات بالا مشتی از خروار بودند و هزارتوی فساد و تخلفات در ادارات و سازمانها ، جای بحث و نقد بسیار دارد. آنچه که باید مورد توجه قرار گیرد این است که فساد گندی است که بر آب راکد ظهور و بروز می کند . اقتصادی که در خود مانده است، بخش های مختلف جامعه که در خود گرفتار است، و سیاست و سیاستگزاران دولتی که به خود مشغول هستند ، همه اینها بسترها را برای رویش گیاه هرز فساد مستعد می کنند. دولت، در درجه اول ودیگر سازمانها و نهاد ها در درجات بعدی باید روشهایشان را تغییر دهند. روشهای کنونی صدبار امتحان پس داده آنها را به خود مشغول و فرصت و قدرت تغییر تحول را از ایشان سلب کرده است. علاج فساد در تغییر است. تغییر به مفهوم عام نه خاص ، تغییر به معنی عینیت سازی ها نه ذهنیت سازی ها ، مطالعه کتابهای تخیلی ژولورن خوب است اما برای مبارزه با فساد و تخلفات ما را از مرکز ثقل اهدافمان دور می کند پس پسندیده است تا اینجای کار باید بپذیریم شکست را در مبارزه با فساد و تخلفات و از نو آغاز کنیم روشها ها ، مدلهای مدیریتی را … و اکنون که این بارقه امید از دستگاه قضایی شروع شده است خوب است دیگران هم شروع کنند ….
( این بررسی ادامه خواهد داشت )
گیل رخ